Початкова сторінка

Прадідівська слава

Українські пам’ятки

Не дозволиш нікому плямити слави, ні честі твоєї нації

Богдан Хмельницький

?

Каплиця

Каплиця

Розмір зображення: 700:525 піксел

Kapliczki, krzyże i figurki na terenie Gminy Sękowa

Krzyże, kapliczki i figurki – opis ogólny

Na cmentarzach i przy drogach całej Łemkowszczyzny co krok spotykamy kamienne krzyże i kapliczki. Niektóre są proste, niektóre bardzo ciekawe.

Najczęstszym motywem jest oczywiście Ukrzyżowanie. Krzyż prawosławny charakteryzuje sie ukośnym ramieniem dolnym wyobrażającym belkę, która służyła skazańcowi w Imperium rzymskim za podporę nóg. Niejednokrotnie figura rozciągniętego na krzyżu Chrystusa ma nogi przybite obok siebie, każda z osobna- według tradycji wschodniej – (na Zachodzie zwykle rzeźbiono nogi Zbawiciela przybite jednym gwoździem – nogi jedna na drugiej).

Ciało przedstawione jest najczęściej frontalnie, wyprostowane, rzadko z ugiętymi w kolanach nogami. Głowa zwieńczona cierniową koroną opada na piersi lub przechyla się na ramię. Ułożenie rąk występuje pod kątem prostym do ciała, czasem ręce uniesione skosem w górę są wyprostowane lub ugięte w łokciach. Lędźwie przysłania przepaska, związana najczęściej na prawym biodrze. Nad głową znajduje się monogram, na który miał wpływ wzgląd praktyczny, ale także głęboka cześć, gdzie najświętsze imiona chciano okryć zasłoną symbolu.

Nad głową Chrystusa czasem znajdziemy napis ЇНЦЇ tzn. Isus Nazarianin Car Judejśkij – Jezus Nazareński Król Żydowski. Często spotykanym symbolem jest czaszka umieszczona pod stopami Chrystusa ( Lipna, Bartne) Nie jest to znak śmierci, ale skrótowe przedstawienie historii zbawienia. Według tradycji bowiem krzyż stanął na grobie Adama – Krew Zbawiciela obmyła kości Adama. Inne powszechnie występujące tematy to Św. Rodzina i św. Mikołaj oraz Matka Boska z Dzieciątkiem.

Łemkowskie krzyże i kapliczki kamienne, spotykane na naszym terenie wykonane były zwykle w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Najstarsze na naszym terenie pochodzą z lat 60-tych XIX wieku. Część wykonali miejscowi kamieniarze, przede wszystkim w Bartnem. Część krzyży wykonywali żarniarze, tj. kamieniarze produkujący wyroby użytkowe, np. kamienie do żarn, którzy w życiu robili tylko kilka krzyży, stąd prymitywna forma. W Bartnem kamieniarką trudnili się łemkowie. Większe prace, a do takich należały nagrobki i kapliczki, podejmowano jedynie na zamówienie. Pracę wykonywano ręcznie, używając prostych narzędzi. Kamieniarze często pracowali zespołowo.

Obok kamiennych kapliczek i krzyży zobaczymy na każdym prawie cmentarzu łemkowskim i przy wielu wiejskich drogach krzyże żeliwne. Uderza wielka rozmaitość wzorów, mnogość szczegółów, precyzja wykonania. Żeliwne krzyże ozdobione ornamentem roślinnym i figurami u podstawy.

Pochodzenie tych krzyży do niedawna nie było zbadane. Okazało się, że odlewano je w podgórskich odlewniach, np. w Kuźnicach koło Zakopanego, w Węgierskiej Górce, Gliniku Mariampolskim, Nawojowej, Nowym Sączu, Posadzie Olchowskiej koło Sanoka i w wielu mniejszych ośrodkach. Wzory prawdopodobnie projektowane były w jednym miejscu, we Wiedniu, i sprzedawane odlewniom. Krzyże wykonywano albo prosto z surówki (np. w Kuźnicach), albo z przetopionego powtórnie żeliwa. Te pierwsze są zwykle dużo lepiej zachowane, nie rdzewieją. Odlewano je w częściach, które potem montowano. Kupiony krzyż osadzano w kamiennym cokole. Strugano wiórki ołowiu, mieszano z siarką i wypełniano tym luz między trzpieniem krzyża a kamiennym cokołem. Powstawał siarczek ołowiu, który wiązał mocno. Niestety po jakimś czasie takie spoiwo się wykrusza, dlatego wiele krzyży legło obok dawnych swych podstaw.

Kapliczka przydrożna domkowa

Kapliczka została zbudowana z kamienia na zewnątrz i z cegły w środku, prawdopodobnie w 1919 roku, jako votum wdzięczności za szczęśliwy powrót z I wojny światowej. Jej szerokość wynosi 2,15 m, długości 2,45 m. Od strony drogi półkoliście zakończony otwór wejściowy o wymiarach 0,85 m x 1,5 m. Dach trójpołaciowy,kalenicowy, ozdobiony ząbkowaniem. Kryta blachą, którą pokryto także wydatny okap z frontu. Nad okapem płytka wnęka, w której umieszczono Krucyfiks. Całość około 3 m wysokości. Wewnątrz figura Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręku.

Niestety, stu letnia kapliczka w dniu 10 lutego 2007 roku w godzinach nocnych została kompletnie zniszczona przez pijanego kierowcę. W tej chwili jest w stanie odbudowy.

Kapliczka wnękowa – figura Matki Bożej.

Matka Boża Niepokalanie Poczęta w postawie wyprostowanej, ręce opuszczone ku dołowi, lekko odchylone na bok. Stopy depczą węża.

Figurę umieszczono w półkoliście wykończonej wnęce wykonanej w ścianie budynku dawnego domu katechetycznego. Listwę stanowiącą obramowanie niszy przyozdobiono roślinnym ornamentem.

Kapliczkę wykonano w latach osiemdziesiątych.

Джерело: