Костел св.хреста

Zamość – par. Świętego Krzyża

ul. Partyzantów 98, 22-400 Zamość,

tel. 0-84/639-25-30

Proboszcz: ks. Stanisław Bachor (1955-1980-1999)

Wikariusze:Tomasz Winogrodzki (1973-2001-2006)

ks. Daniel Pachla (1975-2000-2007)

Rezydent: ks. Wiesław Galant – Dyrektor WNCh, Wizytator Biskupi (1964 – 1988 – 2007)

Do parafii należą: a) ulice: Brzechwy, Cicha, Gęsia, Gliniana, Gminna, Harcerska, Janczarskiego, Konopnickiej, Korczaka, Krasnobrodzka, Kresowa, Karpińskiego, Listopadowa, Lutosławskiego, Lwowska, Makuszyńskiego, Młodzieżowa, Młyńska, Montwiłła, Nadrzeczna, Narutowicza, Noskowskiego, Nowowiejskiego, Nowy Rynek, Nowy Świat, Ogińskiego, Ogrodowa, Orla, Orląt Lwowskich, Paderewskiego, Partyzantów nry nieparzyste od 25 do końca oraz parzyste od 58 do końca, Pogodna, Pola, Polna (nry parzyste), Poprzeczna, Porazińskiej, Radosna, Reja, Sempołowskiej, Słoneczna, Spadek (nry nieparzyste), Styczniowa, Sybiraków, Sygietyńskiego, Szancera, Szymanowskiego, Świętego Piątka, Tatarska, Tęczowa, Tuwima, Waryńskiego, Weteranów, Węgierska, Wieniawskiego, Zacisze, Zakamarek, Zarwanica, Żurawia

b) miejscowości: Jatutów, Kalinowice (część), Łabuńki Kol., Pniówek

Odpust: niedziela po 14 IX

Liczba mieszkańców: 9720

Historia parafii:

W miejscu dzisiejszego zamojskiego Nowego Miasta istniała wcześniej wieś Skokówka. Stał tutaj drewniany zamek w którym w r. 1541 urodził się Jan Zamoyski. Właśnie on ufundował przy zamku kościół Św. Krzyża, a 20 VII 1584 r. parafię. W r. 1588 została ona podniesiona do godności prepozytury. Przy parafii istniało kolegium 4 mansjonarzy, funkcjonowały również szpital i szkoła prowadzona przez filologa i humanistę, ks. Jana Herbesta. Po wybudowaniu kolegiaty w Zamościu tam przeniesiono parafię (r. 1600). W okresie międzywojennym, w związku z dynamicznym rozwojem miasta, powstała konieczność stworzenia nowego ośrodka duszpasterskiego, co powierzono w r. 1937 ks. Franciszkowi Zawiszy. W r. 1938 rozpoczęto budowę kościoła i zaczęto odprawiać pierwsze nabożeństwa w ukończonych podziemiach. Przez cały okres okupacji w tych prowizorycznych warunkach prowadziło pracę duszpasterską 4 księży.

Parafia została erygowana, 31 XII 1949 r., przez bpa lubelskiego Piotra Kałwę. Powstała ona z podziału parafii kolegiackiej oraz przyłączono 2 wioski z parafii Łabunie, 1 z parafii Sitaniec oraz część Jarosławca z parafii Horyszów Polski. Parafia została włączona do dekanatu zamojskiego, którego dwaj kolejni proboszczowie byli wicedziekanami. 2 V 1978 r. utworzono dekanat zamojski nowomiejski z siedzibą dziekana przy kościele parafialnym Św. Krzyża. Plebania została wybudowana w r. 1952. Dalsze prace budowlane przy budynku mieszkalnym przeprowadzono w ostatnich latach. Parafia nie posiada własnego cmentarza grzebalnego (istnieje on na terenie par. kolegiackiej). W r. 1983 część ulic przyłączono do nowej parafii MB Królowej Polski w Zamościu.

Pierwszy kościół, obok zamku w Skokówce, wybudowano około 1460. W r. 1580 powstał tu nowy, drewniany, pw. Św. Krzyża z fundacji Jana Zamoyskiego. 16 IV 1581 r, nastąpiło jego poświęcenie (stał w miejscu dzisiejszego kościoła parafialnego). Po przeniesieniu parafii do kolegiaty był obsługiwany przez franciszkanów z konwentu zamojskiego. W r. 1656, podczas oblężenia Zamościa przez Szwedów, został zniszczony i nigdy już nie odbudowany. W tej dzielnicy tylko przez pewien czas była jeszcze kaplica Loretańska (drewniana) przy szpitalu. Również i tutaj duszpasterzami byli franciszkanie. Wybudowano ją w r. 1717 na Przedmieściu Lwowskim, ale po przeniesieniu szpitala w obręb murów miejskich została rozebrana.

Obecny kościół parafialny, pw. Św. Krzyża, został wybudowany w latach: 1938-1946 wg projektu archidiec. Jerzego Siennickiego. 10 XI 1946 r., poświęcony przez ks. Franciszka Zawiszę. Dalsze prace wykończeniowe i budowlane były prowadzone jeszcze przez szereg lat. Wieża kościelna powstała wg zmodernizowanego projektu inż. Tadeusza Witkowskiego z Lublina. Prace budowlane przy niej zakończono w r. 1978. Fronton kościoła ozdobiono kolumnadą, na której wspiera się obszerny balkon. 17 IX 1978 r. kościół został konsekrowany przez bp. Bolesława Pylaka (zamieniono wezwanie kościoła ze Znalezienia Drzewa Krzyża Św. na Krzyża Św.).

Kościół murowany, jednonawowy, nowoczesny, przy prezbiterium z jednej strony zakrystia, a po przeciwnej kaplica, na frontonie kościoła wysoka wieża z kruchtą w przyziemiu, malowanie wnętrza gładkie (m.in. w r. 1973 i 1982), sufit kasetowy, posadzka terakoty. Kościół wyposażony w 3 ołtarze, główny, murowany, z piaskowca józefowskiego (wykonał Jan Kudełka z Józefowa Biłgorajskiego). W głównym ołtarzu jest duży krzyż z wkomponowanym weń tabernakulum i postać Chrystusa Zmartwychwstałego z mozaiki witrażowej, z otwartym Sercem. Wokół krzyża jest aureola z mozaiki witrażowej, przedstawiająca adorację Chrystusa. Na ścianie nad ołtarzem widnieje napis: Adorujemy Cię Chryste i błogosławimy Tobie, żeś przez Krzyż Swój Święty świat odkupić raczył. Są dwa ołtarze boczne: po lewej stronie oparz maryjny z obrazem Matki Bożej Nieustającej Opieki i wokół 15 płaskorzeźb w blasze miedzianej, przedstawiające 15 tajemnic różańcowych oraz napis: Zdrowaś Maryjo, zaś po prawej stronie jest ołtarz Krzyża Św. Krzyż z wizerunkiem Chrystusa Pana prawdopodobnie pochodzi z kościoła Franciszkanów z Zamościa, wokół rozmieszczono 12 płaskorzeźb miedzianych przedstawiających 12 artykułów wiary z napisem: w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. W krzyżu jest wkomponowana gablota z relikwiarzem zawierającym cząstkę Drzewa Krzyża Św., widoczna dla adoracji wiernych. Ołtarze projektował Jarosław Kabat-Sowiński z Krakowa. W nawie stoją ławki i konfesjonały wykonane przez Szkołę Zawodową prowadzoną przez salezjanów w Oświęcimiu. Stacje Drogi Krzyżowej są nowoczesne (projektował prof. L. Pakulski z Zamościa). W oknach umieszczono 14 witraży przedstawiających historię Kościoła i dzieje kultu Matki Bożej w Polsce oraz dzieje Odkupienia i Zbawienia człowieka (projektował salezjanin, ks. Jerzy Sznajder z Oświęcimia).

Na wieży kościelnej umieszczono 3 dzwony wykonane w r. 1974 przez Jana Felczyńskiego w Przemyślu (w r. 1974 zostały one poświęcone przez bp. Piotra Kałwę).

Na cmentarzu przykościelnym, tuż przy ulicy stoją 2 monumenty: grota objawień MB z Lourdes i pomnik Męczeństwa Polaków w II wojnie światowej (poświęcił je bp B. Pylak 16 IX 1979).

B. Inne obiekty sakralne na terenie parafii

Kaplica Królowej Polski przy ul. Listopadowej, wybudowana w r. 1930. Tutaj odprawiały się nabożeństwa dla dzieci. Odprawiał je ks. Antoni Gomółka ( rozstrzelany na Rotundzie Zamojskiej w 1940 r.).

O d p u s t: Podwyższenie Krzyża Św. (niedziela po 14 IX)

Msze św. w niedziele i święta, godz.: 7.30, 9.00, 10.30, 12.00, 15.00, 18.00

Księgi metrykalne:

chrztów od r. 1950

małżeństw od r. 1950

zmarłych od r. 1950

Kronika parafialna od r. 1946

Lista proboszczów: ks. Marian Giermakowski (1950 – 1972), ks. Andrzej Jabłoński (1972 – 1994), ks. Czesław Galek (1994 -1998), bp Mariusz Leszczyński (1998 – 1999)

Powołania z terenu parafii: ks. Kazimierz Bender (archidiec. lubelska), ks. Józef Konrad Czuk, ks. Mieczysław Horoch (archidiec. lubelska), ks. Jacek Kania, ks. Edward Kaszak (archidiec. lubelska), ks. Andrzej Kijek, ks. Marian Kozyra (archidiec. lubelska)

Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne: KSM, Akcja Katolicka, Wspólnota Krwi Chrystusa, Legion Maryi, Koło Misyjne Dzieci, Apostolstwo MB Patronki Dobrej Śmierci, ministranci, Koła Żywego Różańca, schola, chór

Szkoły istniejące na terenie parafii: II Liceum Ogólnokształcące w Zamościu, I Prywatne Liceum Ogólnokształcące w Zamościu, Prywatne Liceum Techniczne w Zamościu, Gimnazjum Publiczne nr 2 w Zamościu, Filia Gimnazjum w Pniówku, Szkoła Podstawowa nr 2 w Zamościu, Szkoła Podstawowa nr 6 w Zamościu