Початкова сторінка

Прадідівська слава

Українські пам’ятки

Будь гордий з того, що Ти є спадкоємцем боротьби
за славу Володимирового тризуба

Богдан Хмельницький

?

[2006 р.] Довідка

Dzieje wioski

Binarowa to wioska położona na wzniesieniach Pogórza Ciężkowickiego, w odległości 3 km od Biecza. Administracyjnie Binarowa należy do województwa małopolskiego, powiatu gorlickiego i gminy Biecz. Sąsiaduje ze Strzeszynem, Racławicami, Szerzynami i Święcanami. Miejscowość ta położona jest w dolinie rzeczki Sitniczanki, posiada cenny zabytek zaliczany do światowego dziedzictwa kultury i sztuki, jakim jest drewniany kościółek pod wezwaniem św. Michała Archanioła

Ziemia biecka, w której leży Binarowa była zamieszkana już w neolicie (4000 -1700 p.n.e.). W epoce brązu (l300 – 300 p.n.e.) nastąpił dalszy rozwój osadnictwa. Świadczą o tym między innymi odkryte grodziska w Bieczu i osada w Libuszy.

Być może w IX w Biecz był jednym z grodów Państwa Wiślan. W czasach historycznych (za pierwszych Piastów) o wzrastającym znaczeniu tych ziem świadczą nie tylko wykopaliska, ale także wzmianki kronikarskie. Przez ziemię biecką prawdopodobnie miała prowadzić droga św. Cyryla i Metodego do Polski, a także św. Wojciecha z Panami do Krakowa w 996 r (Dukla – Krosno – Jasło – Biecz -Ciężkowice).

O ile inne wzmianki są niepewne, o tyle podróż św. Wojciecha wydaje się prawdopodobna. Dowodzą tego także legendy o pobycie i nauczaniu Wojciecha w różnych miejscowościach i miejscach kultu (źródła wody, kościoły pod wezwaniem – Staszkówka, Rzepiennik Suchy – Olszyny). Ziemia biecka jako własność książąt krakowskich pojawia się w dokumentach w roku 1184 przy okazji nadania dziesięciu kolegiacie św. Floriana na Kleparzu w Krakowie przez Kazimierza Sprawiedliwego i biskupa krakowskiego Gedka. Wcześniej jednak królowie (Judyta, Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel, Władysław Herman) nadali szereg dóbr w okolicach Biecza zasłużonym rycerzom, a przede wszystkim benedyktom z Tyńca, którzy odegrali poważną rolę w kolonizacji Ziemi Bieckiej. Pierwszy zachowany dokument bezpośrednio odnoszący się do miasta pochodzi z 26 grudnia 1361 r. – Kazimierz, król polski nadał przywilej, w którym pozwala na terenie miasta wybudować; wagę, postrzygalnie i kramy solne.

Spory, wojny i zarazy panujące na przełomie XIII/XIV wyludniły te tereny. Kazimierz Wielki rozpoczął akcję kolonizacyjną tych ziem. Lokowano wtedy kilkadziesiąt wsi na prawie niemieckim, bądź na tzw. «surowym korzeniu».

Wśród lokowanych w tym czasie wsi była również Binarowa. Powstanie wsi łączy się także z utworzeniem przez Władysława Łokietka na jej terenie w roku1311 karnej kolonii dla zbuntowanych mieszczan krakowskich (bunt wójta Alberta). Owi mieszczanie pod okiem silnej załogi bieckiej mieli karczować lasy i założyć osadę. Ponieważ nowe wsie zakładano na terenach zalesionych, wymagających karczunku, dlatego król starał się o stworzenie dla osadników daleko posuniętych ulg. I tak sołtys oprócz normalnego uposażenia – 1/3 dochodów z opłat sądowych, -1/6 płaconych przez kmieci czynszów, prawa do młyna, karczmy i trzymania rzemieślników – otrzymywali znacznie większe uposażenie w ziemię niż w innych okolicach. Wynosiło ono w Polsce przeciętnie 2 łany. W Binarowej wynosiło – 6 łanów.

Przez teren wsi grzbietem południowo – zachodnim prowadziła od zamierzchłych czasów droga z Biecza do Niemścina (Rożnowie) i dalej na Kraków. Ten stary trakt drogowy pełnił przez całe wieki swą ważną rolę jako główne i najkrótsze połączenie z Krakowem.

Dokument z 1348 r. dowodzi, że Binarowa nie powstała na nowiźnie, pustce (tzw. surowym korzeniu gdyż wtedy płaciłaby dziesięciny biskupowi, a nie kolegiacie. Przemawia za tym i to, że wieś lokowano w 1348 na warunkach wskazujących na istnienie wcześniejszego osadnictwa.

23 kwietnia 1348 r. Kazimierz Wielki w obecności świadków (kasztelana sandomierskiego Wilczka, podchorążego sandomierskiego Klemensa, kanclerza łęczyckiego Floriana, burgrabiego bieckiego Mikołaja Bibicza i innych) wręczył na Wawelu «Discretis viris Nicolao dieto Ylosnit-zer et Hermanno», jako zarządcom – sołtysom przywilej na lokację wsi na prawie niemieckim «in Flurio oni Simicza dicitur inferins metis Bejicz». Zgodnie z ówczesnym zwyczajem dokument lokacyjny nie wymieniał nazwy wsi, a jedynie rzekę, nad którą wieś lokowano. Po raz pierwszy nazwę wsi w formie Bynarowa Wola spotykamy w 15 lat po założeniu, w dokumencie lokacyjnym miasta Biecza z 1363 r. – przy okazji wydzielenia z niej «pół łanu pod państwo bieckie».

Na przełomie XIV/XV w. w nazwie wsi zanika końcówka – «naw -how – ho we (poręba)» na rzecz polskiej końcówki dzierżawczej -owa -ów (Benirowa, Benarowa, Bwonarow, Beynerowa, Benarowya, Yynarowa), jest tych nazw dziewiętnaście, z których wykształciła się dzisiejsza nazwa. W roku 1470 Król Kazimierz Jagielończyk przeznaczył sołectwo w Binarowej, Libuszy i Krygu na doposażenie szpitala dla ubogich w Bieczu, założonego przez Królową Jadwigę. Zarząd sołectwa oddany został w ręce prepozyta szpitalnego, którym z reguły był proboszcz biecki.

Związek wsi z grodem ułatwiał niemiecki charakter wsi i miasta oraz wzajemną bliskość ułatwiającą stosunki handlowe.

W XVII w pozbawiona przywilejów i spolonizowana upodobniła się do pozostałych wsi starostwa libuskiego. W wyniku I rozbioru Polski, Binarowa wraz z Galicją przeszła pod władzę Austrii (l772 -1774) włączono ją wraz ze starostwem lubuskim do obwodu czerwonoruskiego.

W 1787 r po około 199 latach istnienia zostało rozwiązane starostwo libuskie. 11 wsi wraz z Binarową rząd zamienił z Joachimem Potockim za dobra Połaniec, Bolechów i Ikowsko.

Potocki odstępuje wieś pod zwierzchnictwo właścicieli Szerzyn.

Na przełomie XVIII/XIX w. Binarowa była obok Libuszy i Lipinek, największym w okręgu jasielskim ośrodkiem tkactwa lnianego.

«Złe czasy» wróciły do wsi wraz z epidemią cholery przyniesioną w gorlickie w 1831 r. przez uczestników powstania listopadowego. Epidemie nasiliły się w latach 40 (cholera, ospa, odra) powodując dużą śmiertelność.

W I wojnie światowej chłopi binarowscy powołani do armii dzielili losy pułków galicyjskich walcząc i ginąc w okolicach Gorlic, Przemyśla w Karpatach, Serbii itp. W dniu 5 V 1915 na terenie wioski w przysiółku «Kurprel» (pogranicze Binarowej i Święcan) trwały ciężkie walki, których pozostałością jest wydzielony sektor na cmentarzu parafialnym. Spoczywa na nim 224 żołnierzy armii austrowęgierskiej różnych narodowości oraz 173 Rosjan.

Pierwsze miesiące okupacji hitlerowskiej nie wniosły zmian w życiu wsi, dopiero dalsze zarządzenia okupanta (przymusowe kontygenty żywnościowe) uzmysłowiły grozę sytuacji.

Na mieszkańcach wsi spoczywał również ciężar utrzymania wysiedleńców i uciekinierów z terenów włączonych do Rzeszy. W lutym 1940 r. powstała komórka konspiracyjna «Ruch Oporu Chłopów» – zorganizowana przez nauczyciela Michała Sendeckiego ps. «Grab» (aresztowany przez Gestapo 31 XII 1944 r. w czasie śledztwa zastrzelony na cmentarzu żydowskim w Gorlicach). W Katyniu został zamordowany Kapitan WP. Józef Wanat z pochodzenia binarowianin. W latach powojennych przez wieś przeprowadzono drogę asfaltową (l959); przeprowadzono elektryfikację (1959).

W latach 70 wybudowano remizę OSP, w której początkowo mieścił się ośrodek zdrowia a po wybudowaniu 1973 nowego budynku dla potrzeb Zakładu Opieki Zdrowotnej w remizie umiejscowiono przedszkole i bibliotekę. W tym czasie prężnie działał Wiejski Klub Sportowy a zwłaszcza sekcja tenisa stołowego, odnosząca liczne sukcesy, sekcja podnoszenia ciężarów i drużyna piłkarska. Remiza strażacka była głównym miejscem, w którym toczyło się życie kulturalne wsi.

W połowie lat 70 mieszkańcy wsi wybierając piasek na górze Kopa przypadkiem odkryli wejście do podziemnych lochów. Odkrycie to ożywiło różne legendy na temat ich powstania i przeznaczenia. Komisja archeologów badająca odkryte lochy nakazała zasypać wejście ponieważ groziły zawaleniem. Cóż zatem kryją tajemnicze binarowskie lochy? Dokąd prowadzą? Jakie było ich przeznaczenie? Z jakiego okresu pochodzą? Dlaczego nikt nie wiedział o ich istnieniu? Czy ich tajemnica zostanie kiedykolwiek ujawniona?

W roku 1988 przeprowadzono gazyfikację wsi. W 2001 rozpoczęto budowę nowej szkoły podstawowej i gimnazjum (obecny budynek szkolny istnieje od 1903 r.), w tym samym 2001 wieś doczekała się telefonizacji.

Obecnie wieś liczy 470 numerów, ok. 1800 mieszkańców którzy na ogół zajmują się pracą na roli (gospodarstwa liczą przeciętnie 3-5 ha) oraz pracują w pobliskich zakładach pracy w Bieczu, Gorlicach.

Джерело: