Початкова сторінка

Прадідівська слава

Українські пам’ятки

Змагатимеш до посилення сили, слави, багатства і простору
Української держави

Богдан Хмельницький

?

Церква св.Георгія

Церква св.Георгія

Розмір зображення: 756:567 піксел

Церква св.Георгія 1910 р. [Шематизм єпархії Перемиської на 1925 р., с. 170].

Церква 1678 р. (дерев.) [ПА, с. 63].

Historia parafii Werchrata

Początki organizacji parafialnej sięgają zapewne XVI wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1618 r. Na początku XVIII wieku we wsi funkcjonowało aż siedmiu parochów, w drugiej połowie było już tylko 3 duchownych (paroch i dwóch wikarych), którzy nawet przez jakiś czas podzielili między siebie parafię. Początkowo parafia należała do eparchii chełmskiej. W 1786 r. parafia znalazła się w eparchii przemyskiej. Na początku należała do dekanatu w Potyliczu, a od początku lat 20-tych XX wieku do dekanatu w Rawie Ruskiej. Na początku XIX wieku w obręb parafii włączono Prusie z cerkwią filialną a w 1811 r. podporządkowano dawną cerkiew pobazyliańską na wzgórzu Monastyr, a potem także kaplicę liturgiczną „Na Buczynie”. W 1926 r. własność parocha werchrackiego wynosiła 55 hektarów pól, łąk, pastwisk i lasów.

Funkcje proboszcza parafii pełnili: Józef Pleskiewicz (w latach 1830 – 1878), Wasyl Pleskiewicz (1878 – 1914), Wasyl Matkowski (1914 – 1918), a następnie Eugeniusz Chomiński (1918 – 1939). Długoletnim proboszczem parafii przed drugą wojną światową był Polak z pochodzenia Eugeniusz Chomiński (1867 – 1939), który pełnił te funkcje ponad 20 lat. Był ojcem czterech córek i dwóch synów o imionach Miron (aresztowany przez NKWD przebywał na Syberii) i Józef. Uchodził za człowieka zamożnego (zatrudniał m.in. dwie gospodynie, parobka, pastucha) i był bardzo szanowany przez swoich parafian.

Stara, drewniana, pochodząca z 1632 roku cerkiew, posadowiona była na podmurowaniu, trójdzielna. Trzy główne pomieszczenia cerkwi zbudowane na planie prostokątów zbliżonych do kwadratu, nawa główna większa od pozostałych części. Prezbiterium, nawa główna i babiniec były zbliżonej wysokości, przy prezbiterium, od strony północnej występowała zachrystia. Całość była otoczona drewnianymi sobotami posadowionymi na podwalinach położonych na kamiennej podmurówce. Główne części budowli przykryte były czteropolowymi kopułami – całość kopuły, soboty i częściowo ściany kryte były gontem. Pod koniec XIX w. cerkiew była już bardzo zaniedbana, a na początku XX w. groziła zawaleniem i nadawała się już do zamknięcia. Nie podejmowano prac remontowych, ponieważ zaczęto już gromadzić fundusze na budowę nowej świątyni. Jej budowa rozpoczęła się w 1908 r., a skończyła się w 1910 r. Architektem imponującej budowli był Wasyl Nahirny (twórca wielu obiektów sakralnych m.in. we Lwowie). Cerkiew poświęcił greckokatolicki biskup przemyski Konstanty Czechowicz. Stara cerkiew została rozebrana, a stary ikonostas trafił do Płazowa. Ikony namiestne Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Jezusa Nauczającego z połowy XVII wieku oraz ościeżnice carskich wrót z tego samego okresu zostały przeniesione do nowej cerkwi. Patronem obiektu i parafii był św. Jerzy. Po wysiedleniu Ukraińców cerkiew do końca lat czterdziestych nie była używana.

Przed wojną nieliczni katolicy z Werchraty i okolic należeli do parafii rzymskokatolickiej w Potyliczu. Od połowy lat czterdziestych jedyną posługę kapłańską prowadził kościół rzymskokatolicki. Do 1951 r. mieszkańcy z tych terenów należeli do parafii rzymskokatolickiej w Lubyczy Królewskiej. Posługę kapłańską na tych terenach sprawowali księża z Lubyczy Królewskiej (m.in. ks. Jakub Winiarz, późniejszy dziekan w Lubaczowie).

Od lat 50-tych nabożeństwa w obrządku łacińskim prowadzili ojcowie franciszkanie z pobliskiego Horyńca. 1 października 1971 r. w Werchracie erygowano ekspozyturę, która dekretem biskupa Mariana Rechowicza z 1 czerwca 1974 została przekształcona w parafię przyjmując za patrona św. Józef Robotnika. Terytorium parafii zostało wydzielone z parafii w Horyńcu. Pierwszym proboszczem był ks. Michał Babij (1971 – 1978). Kolejno funkcję proboszczów pełnili: ks. Jan Łazarowicz (1978 – 1984), ks. Piotr Własinowicz (1984 – 1988), ks. Zbigniew Szalko (1989 – 1993), ks. Stanisław Burda (1993 – 2003), a od marca 2003 funkcję proboszcza pełni ks. Piotr Ciećkiewicz (od marca 2004 r. piastujący również funkcję wicedziekana Dekanatu Narolskiego i Kapelana Diecezjalnego Straży Pożarnych).

Powołania z terenu parafii: ks. Andrzej Czarny (grekokatolik), ks. Tadeusz Fircowicz, O. Jan Maliszewski (OFMConv), ks. Jan Słotwiński, ks. Stanisław Ulicki (grekokatolik), s. Cecylia Patałuch (RM).

Parafia należała do Archidiecezji Lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie, a od 25 marca 1992 roku do nowopowstałej diecezji zamojsko – lubaczowskiej. Kolejni proboszczowie odremontowali i rozbudowali obiekty parafialne. W 1978 r. wybudowano plebanię, a w latach osiemdziesiątych XX w. Dom Rekolekcyjny. W 1990 r. uroczyście otwarto „zielony szlak” – Szlak Turystyczny im. św. Brata Alberta Chmielewskiego.

Obecnie parafia liczy około 600 wiernych i obejmuje obok sołectwa Werchrata także sołectwo Prusie i część sołectwa Dziewięcierz. Proboszcz, oprócz kościoła parafialnego, obsługuje dawną cerkiewkę w Prusiu oraz nowo wybudowaną kaplicę w Dziewięcierzu – Moczarach.

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Józefa Robotnika

Dawna cerkiew greckokatolicka, położona w centrum wsi, którą zaprojektował wybitny architekt ukraiński Wasilij Nahirnyj. Cerkiew została oddana do użytku w 1910 r. i poświęcona przez biskupa Konstantego Czechowicza. Ogromny, murowany obiekt wybudowany w neoklasycystycznym stylu z wielką kopułą przypomina nieco bazylikę św. Piotra w Rzymie. Świątynia ma wymiary: długość ok. 33 m, szerokość ok. 24 m, wysokość ok. 30 m, na szczycie świątyni znajduje się krzyż o wysokości ponad 2 m. Wewnętrzna średnica kopuły wynosi 11 m.

W czasie pierwszej wojny światowej obiekt doznał szereg zniszczeń. Gruntowna renowacja obiektu została zakończona w 1928 r, tak długi czas remontu świątyni sugeruje, że świątynia uległa w znacznym stopniu zniszczeniu na skutek działań wojennych. Jest największym takim obiektem sakralnym na terenie polskiej części Roztocza Wschodniego. W środku cztery cenne figury z XVIII w. przywiezione z Uchnowa, stojące w ołtarzu głównym. W bocznym ołtarzu od strony północnej znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, ikona z końca XVII wieku. Jeszcze do niedawna w świątyni znajdowały się dwie ikony namiestne z końca XVII w. Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Jezusa Nauczającego. Zostały one wraz z ościeżnicami carskich wrót przeniesione na początku XX w. ze starej pochodzącej z 1638 r. drewnianej cerkwi i wstawione do ikonostasu w nowej murowanej świątyni. W ten sposób podkreślono ciągłość działania świątyń. Obecnie w obiekcie sakralnym znajduje się tylko ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Została ona odnowiona, jednak przy odnowie dostosowano jej kształt do nowego obramowania oraz usunięto liczne wota, m. in. zdobiące ją korale. Druga z ikon namiestnych, przedstawiająca Jezusa Nauczającego znajduje się w Muzeum Ikon w Łańcucie. Została ona odkupiona od prywatnego właściciela. Wcześniej toczyło się wieloletnie śledztwo, które miało wyjaśnić, w jaki sposób ikona opuściła obiekt w Werchracie i dostała się w prywatne ręce. Nie jest znany autorom los ościeżnic carskich wrót, pochodzących również z II połowy XVII w. W przedsionku znajdują się dwie kamienne kropielnice pochodzące z byłego klasztoru Bazylianów. Po prawej stronie nawy wmurowana jest tablica upamiętniająca działalność św. Brata Alberta. Obok świątyni znajduje się częściowo obrobiony kamień (wykonany w dawnym przysiółku Górniki), pozostałość po rozebranej pod koniec lat 40-tych dzwonnicy o trzech dzwonach. Pozostałe kamienie, na których posadowiona była konstrukcja dzwonnicy, są złożone obok nowo wybudowanego obiektu – Domu Oazowego. Na miejscu starej dzwonnicy postawiono nową (dzwon „Brat Albert”). Obiekt otoczony nowym drewnianym płotem wsparty na starych kamiennych słupach wykutych w warsztatach bruśnieńskich. Na placu przykościelnym nagrobek proboszcza greckokatolickiego Eugeniusza Chomińskiego (1867 – 1939).

Na podstawie opracowania «Werchrata – perła Roztocza» – autorzy: Grzegorz Chmielowiec, Stanisław Wis, Marek Wiśniewski

Джерело:

Werchrata – par. Św. Józefa

37-622 Werchrata,

tel. 0-16/631-34-18, kom. 0603 059 680

Proboszcz: ks. Piotr Ciećkiewicz (1966-1991-2003)

Do parafii należą miejscowości: Dziewięcierz Doliny, Dziewięcierz Moczary, Łozy, Monasterz PGR, Mrzygłody, Prusie, Werchrata.

Kościoł filialny: Moczary, Prusie

Odpust: 1 V

Liczba mieszkańców: 645

Historia parafii:

Teren obecnej parafii w Werchracie przed II wojną świątową należał do parafii rzymskokatolickiej w Potyliczu, w latach: 1945 – 51 do parafii w Lubyczy Królewskiej, następnie do r. 1971 do Horyńca. Ekspozytura w Werchracie została erygowana, 1 października 1971 r., a dekretem z 1 czerwca (IV?) 1974 r. została przekształcona w parafię. Jej terytorium zostało wydzielone z parafii w Horyńcu. Plebania zbudowana została w r. 1978, w latach osiemdziesiątych XX w. Dom Rekolekcyjny, W r. 1990 uroczyście otworzono szlak turystyczny im św. Brata Alberta Chmielwoskiego.

Godnym uwagi jest to, że na terenie parafii założył pustelnie św. Brat Albert Chmielowski. Na terenie parafii znajdują się ruiny klasztoru bazyliańskiego z XVII w. usytuowane na wzgórzu Monasterz.

Kościół parafialny, pw. Św. Jerzego, zbudowany został w 1910 r. Jest to świątynia typowa dla terenów galicyjskich, zbudowana na planie krzyża łacińskiego z kopułą na przecięciu nawy głównej i poprzecznej. W latach siedemdzisiątych i osiemdziesiątych świątynia była remontowana i wyposażana w niezbędne sprzęty.

B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii:

1. Kościół filialny w Moczarach, z r. 1990, drewniany

2. Kościół filialny, pw. Narodzenia NMP w Prusiu, z lat: 1887 – 88 r.

C. Cmentarze:

1. Cmentarz komunalny w Werchracie, dawniej greckokatolicki, czynny

2. Cmentarz komunalny w Prusiech, dawniej greckokatolicki, czynny

3. Cmentarz komunalny w Dziewięcierzu, dawniej greckokatolicki, czynny

4. Cmentarze z I wojny światowej w Werchracie i Monasterzi, nieczynne

Odpust: św. Józefa Robotnika (1 V)

Msze św. w niedziele i święta, godz.: 8.00, 9.30 (Prusie), 11.00, 13.00 (Dziewięcierz – Moczary)

Księgi metrykalne:

chrztów od r. 1960

małżeństw od r. 1960

zmarłych od r. 1960

W archiwum parafialnym przechowywane są ponadto księgi parafii Potylicz, które obejmowały tereny obecnej parafii:

chrztów: Werchrata (1786 – 1959), Prusie i Olszanka (1786 – 1959), Dziewięcierz (1786 – 1960)

małżeństw: Olszanka i Prusie (1787 – 1904), Werchrata (1795 – 1959)

zmarłych: Werchrata (1788 – 1959), Olszanka i Prusie (1788 – 1958), Dziewięcierz (1787 – 1959)

Lista proboszczów: ks. Michał Babij (1971 – 1979), ks. Jan Łazarowicz (1979 – 1985), ks. Piotr Własinowicz (1985 – 1989), ks. Zbigniew Szalko (1989 – 1993), ks. Stanisław Burda (1993-2003)

Powołania z terenu parafii: ks. Andrzej Czarny (grekokatolik), ks. Tadeusz Fircowicz, O. Jan Maliszewski (OFMConv), ks. Jan Słotwiński, ks. Stanisław Ulicki (grekokatolik), s. Cecylia Patałuch (RM)

Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne: KSM, chór, schola, ministranci

Szkoły istniejące na terenie parafii: Szkoła Podstawowa w Werchracie