Костел св.Трійці

Trzeszczany – par. Trójcy Przenajświętszej i Narodzenia N.M.P.

22-554 Trzeszczany,

tel. 0-84/657-50-03

Proboszcz: ks. Grzegorz Świtalski (1962-1988-1998)

Wikariusz: ks. Mariusz Rybiński (1972-1997-2007)

Do parafii należą: Bogucice, Chyżowice, Drogojówka, Józefin, Korytyna, Leopoldów, Majdan Wielki, Mołodiatycze, Trzeszczany.

Kościoły filialne: Chyżowice, Majdan Wielki

Odpust: Niedziela Trójcy Przenajświętszej, Narodzenia NMP

Liczba mieszkańców: 3200

Historia parafii:

Trudno określić czas powstania parafii. Zapewne istniała ona już w w. XV (jest wspomniana w dokumentach pod r. 1468). Z biegiem lat teren parafii uległ zmniejszeniu na skutek powstawania w sąsiedztwie nowych parafii (m.in. Teratyn, Werbkowice, Nieledew) Na przestrzeni swego istnienia była dobrze uposażona w ziemię (już w w. XVI posiadała ona 1 łan ziemi), obecnie posiada 4,17 ha. W swojej historii przez długi czas należała do dekanatu hrubieszowskiego, a obecnie do grabowieckiego. Na tym terenie mieszkali również grekokatolicy. którzy posiadali swoje parafie w Mołodiatyczach i Nieledwi. Zniesiono je w momencie kasaty unii, a na ich miejsce powstały cerkwie prawosławne.

Pierwszy drewniany kościół oraz prawdopodobnie drugi z ok. 1606 r. spłonęły podczas najazdów tatarskich. W 1687 r. powstał nowy, trzeci z kolei, drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych. Była to konstrukcja wieńcowa, bezwieżowa, na podmurówce ceglanej, kryta gontem. Orientowany. Trójdzielny, złożony z małej kruchty, dużej nawy na rzucie kwadratu, długiego prostokątnego prezbiterium zamkniętego trójbocznie oraz przylegających do prezbiterium z dwóch stron: skarbczyka i zakrystii. Zrąb nawy i prezbiterium były równej wysokości, pokryte stropami. Z zewnątrz bryła zróżnicowana, z niską kruchtą, typowa dla kościołów bezwieżowych. Dach nad kruchtą i nawą dwuspadowy, nad prezbiterium wielopołaciowy. W połowie długości kalenicy dachu nawy ustawiona była wieżyczka – sygnaturka, nakryta cebulkowatym hełmem zwieńczonym krzyżem. Kolejne najazdy tatarskie ocaliły go właśnie ze względu na umieszczony w sygnaturce pod krzyżem półksiężyc. Oszczędził go również potop szwedzki. To tutaj po Konfederacji Tyszowieckiej król Jan Kazimierz słuchał Mszy św. i pozostawił relikwie świętych. Upamiętniał to napis wyryty w prezbiterium Joannes Casimirus Rex Polonais. W r. 1937 rozebrany i przeniesiony do Chmiela (dekanat piasecki). W XVIII w. pobudowano dzwonnicę, organistówką i plebanię które zachowały się do czasów obecnych.

Obecny kościół, pw. Trójcy Przenajświętszej i Narodzenia NMP, z lat: 1913-1924 wg projektu architekta Stefana Szyllera, konsekrowany, 8 czerwca 1924 r., przez bpa Adolfa Jełowieckiego. W r. 1970 uszkodzony przez huragan, w r. 1975 uszkodzeniu uległa wieża. W r. 1971 przeprowadzono renowację dachu, następnie w latach: 1985 i 1990, malowanie zaś w r. 1956 i 1973.

Usytuowany powyżej miejsca, gdzie stały poprzednie, na szczycie wzgórza, które dominuje nad wsią. Ma on 40 m długości, 24 m szerokości, zaś wieża – 55 m wysokości. Jest on rzadkim przykładem na zamojszczyźnie stylu neogotyckiego. Obiekt nieregularnością bryły nawiązuje do romantycznej wersji neogotyku, mającej źródło w XIX w. Natomiast ceglaną fakturą nieotynkowanych elewacji łączy się z tradycją nurtu gotyku nadbałtyckiego. Zbudowany z cegły, dachy pokryte blachą miedzianą. Jest orientowaną, trójnawową halą z pięcioprzęsłowymi nawami, na rzucie wydłużonego prostokąta. Ma wysoką wieżę wyrastającą po północno-zachodnim narożniku korpusu posiadającą rzut kwadratu; jest pięciokondygnacyjna, w dole czworoboczna a w najwyższej kondygnacji ośmioboczna i zwieńczona smukłą iglicą. Prostokątne prezbiterium z trójboczną absydą. Korpus świątyni jest o połowę niższy od wieży, pokrywa go dwuspadowy dach. Po bokach wschodniego szczytu korpusu ujmują go dekoracyjne sterczyny w formie wieżyczek, a z wierzchołka wyrasta wieżyczka sygnaturki. Prezbiterium jest niższe i węższe od korpusu, dwuprzęsłowe, nakryte dachem dwuspadowym, a nad absydą trójpołaciowym. Kaplica i zakrystia, usytuowane po obu stronach prezbiterium są z kolei niższe od prezbiterium i osłonięte dachami pulpitowymi. W kościele występują zróżnicowane sklepienia: krzyżowo – żebrowe w nawach, prezbiterium oraz zakrystii i kaplicy; w kruchtach gwiaździste, a kolebkowe w przedsionku kruchty głównej.

W ołtarzu głównym, neogotyckim, figury przedstawiające Trójcę Św. W kaplicy ołtarz ze statuą Chrystusa Króla i z obrazem św. Franciszka z Asyżu (ołtarz po prawej stronie kaplicy). Z lewej strony ołtarz z obrazem św. Teresy. Ławki i konfesjonały – neogotyckie, pochodzą z r. 1939 i 1960. Z poprzedniego kościoła zachowane częściowo wyposażenie: ołtarz boczny z w. XVIII, ze sceną Pokłonu Trzech Króli w predelli. Prospekt organowy z w. XVIII. Na chórze muzycznym 22-głosowe organy, wykonane w r. 1961, chrzcielnica neogotycka z r. 1953.

Przy kościele dzwonnica neogotycka, wybudowana w r. 1974, 3 dzwony wykonano w r. 1948 w firmie Felczyńskich z Przemyśla (w r. 1948 święcił je bp Stefan Wyszyński).

B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii:

1. Kościół filialny, pw. MB Bolesnej, w Majdanie Wielkim, z r. 1983.

2. Kościół filialny, pw. św. Floriana, w Chyżowicach, z lat: 1990 – 92

3. Kaplica, pw. MB Różańcowej, w Drogojówce

4. Kapliczki: św. Jana w Trzeszczanach, w Majdanie Wielkim z ok. r. 1946 i – nowszej -w Mołodiatyczach.

C. Cmentarze:

1. Cmentarz parafialny w Trzeszczanach, założony, poza zabudową wsi, pod koniec w. XVIII, w kształcie prostokąta o pow. 2,9 ha, podzielony na kwatery, najstarsza część południowo – wschodnia, w niej nieuporządkowane groby, w nowszej części trzy murowane kaplice grobowe: Bielskich ( 1926 r.), Tuszowskich (z I poł. XX w.) i Wieczerzańskich (II poł. XX w.), mogiła zbiorowa 47 polskich żołnierzy poległych w walce z oddziałami Budionnego w czerwcu 1920 r. Ogrodzony metalowymi przęsłami przy metalowych słupach, na podmurowaniu.

2. Cmentarz prawosławny, dawniej greckokatolicki, w Mołodiatyczach, z pocz. w. XIX, czynny do końca II wojny światowej, kształt czworoboku o pow. 0,63 ha, bez podziału na kwatery, na obrzeżu ślady wału ziemnego.

O d p u s t y:

Trójcy Przenajświętszej,

Narodzenia NMP (8 IX)

Powołania: ks. Romuald Bekier, ks. Zygmunt Wolanin (SDB), ks. Kazimierz Zając (archidiec. lubelska), dn Piotr Jakubiak