Костел св.Петра і Павла

Moniatycze – par. Św. Apostołów Piotra i Pawła

Moniatycze, 22-500 Hrubieszów,

tel. 0-84/691-80-05

Proboszcz: ks. Stanisław Róg (1968-1993-2007)

Wikariusz: ks. Wojciech Panek (1980-2006-2007)

Do parafii należą miejscowości: Annopol, Czortowice, Janki, Kułakowice I, Mojsławice Kol., Moniatycze, Moniatycze Kol., Nowosiółki, Stefankowice, Stefankowice Kol., Turkołówka, Ubrodowice, Wołajowice.

Kościół filialny: Ubrodowice, Janki

Odpust: 29 VI

Liczba mieszkańców: 3095

Historia parafii:

Data pierwotnej erekcji nieznana, parafia istniała w. XV – rejestr poborowy z r. 1472 wymienia parafię Moniatycze w dawnym powiecie horodelskim, wymieniana także z okazji pogrzebu Tomasza Kwaczały Nieborowskiego (właściciela Moniatycz) 8 listopada 1466 r., trudno jednak dokładnie ustalić czas jej powstania. Występuje także w rejestrze poborowym z r. 1531. Powtórna erekcja parafii: 28 maja 1599 r. przez Michała Samuela Koniecpolskiego, właściciela Moniatycz. Do czasów współczesnych nie zachowały się dokumenty erekcyjne. Inwentarz Buchalteryjny Lwowski z r. 1799 nadmienia, że oba dokumenty zabrane zostały przez rząd austriacki. Na przełomie w. XVII i XVIII obejmowała teren obecnych parafii: Szpikołosy, Buśno, Teratyn, Dubienka. W Moniatyczach istniał szpital parafii dla ubogich, który ufundował w r. 1821 Stanisław Batowski. Kontynuacją tego szpitala był przytułek istniejący do r. 1951.

Fundatorem pierwszego kościoła parafialnego był prawdopodobnie Kwaczała – Nieborowski, była to świątynia drewniana, spłonęła pod koniec XVI w. W r. 1603 wizytacja bpa chełmskiego J. Zamoyskiego notuje, że w Moniatyczach jest nowy kościół fundowany przez Michała Samuela Koniecpolskiego. Trzeci kościół notowany w aktach wizytacji bpa K.J. Szembeka z r. 1714 ufundowany był przez pisarza koronnego Stefana Stanisława Czarnieckiego, następny fundowany przez Józefa Kuropatnickiego, kasztelana bieckiego, w r. 1739. Były to świątynie drewniane usytuowane na dzisiejszym podwórzu parafialnym.

Obecny kościół parafialny pw. Św. App. Piotra i Pawła został wybudowany w r. 1870 (12 IV – 21 XII), wg planów W. Pliszczyńskiego. Prace wykończeniowe trwały trzy lata. Powstał ze składek parafian i ks. J. Słabczyńskiego. Poświęcony 11 listopada 1873 r. przez ks. Adama Laskowskiego, dziekana hrubieszowskiego. Po wybudowaniu, w r. 1875, został pomalowany farbą olejną przez malarza hrubieszowskiego, Ignacego Kozubskiego, w r. 1921 polichromię wykonał prof. Tadeusz Korpal z Krakowa, w r. 1926 remont wieżyczki kościelnej, w r. 1958 malowanie z zewnątrz, w latach 1963 i 1970 konserwacja dachu, w latach: 1988-93 boazeria.

Kościół orientowany, drewniany, konstrukcji zrębowej, oszalowany, na podmurówce, usytuowany na lekkim wzniesieniu. Nawa prostokątna z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym od strony północnej i południowej zakrystia i składzik. Przy nawie od zachodniej kruchta. Wewnątrz stropy. Zewnątrz ściany rozczłonkowane pilastrami podtrzymującymi belkowanie z gzymsem arkadkowym. Otwory okienne zamknięte łukiem ostrym. Dachy dwuspadowe, z trójkątnymi szczytami nad nawą i kruchtą, kryte blachą. W ołtarzu głównym (przeniesionym ze starego kościoła) rzeźby śś. Anny i Joachima barokowe z 2. poł. w. XVIII oraz obrazy: św. Piotra i – na zasuwie – MB Częstochowskiej. Ołtarz boczny po lewej stronie z obrazem Niepokalanego Poczęcia NMP (z dawnego kościoła); w ołtarzu prawym obraz św. Antoniego Padewskiego. Ławki w prezbiterium i w nawie są z r. 1965 i 1972. Na chórze muzycznym zainstalowano organy 9-głosowe z w. XVIII (remont ich przeprowadzono w r. 1974).

Dzwonnica z r. 1879. Drewniana, konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, z pilastrami na narożach i gzymsem arkadkowym między kondygnacjami i pod okapem. Otwory okienne zamknięte łukiem ostrym. Dach namiotowy, kryty blachą. 2 dzwony.

B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii:

1. Kościół filialny, pw. MB Królowej Polski, w Ubrodowicach, z lat: 1982 – 84, murowany, przez Jana i Tadeusza Boryłów z Moniatycz, z czerwonej cegły, wg projektu Zygmunta Nowaka z Tomaszowa Lub., prace cesielskie Józef Żmejowski z Hrubieszowa, pokryty blachą ocynkowaną, bez kruchty, z zakrystią i salą katechetyczną, usytuowany na miejscu dawnej cerkwi greckokatolickiej pw. Św. Eliasza. Poświęcony przez bpa Jana Śrutwę 22 września 1984 r.

Odpust: MB Królowej Polski (3V)

2. Kościół filialny, pw. MB Różańcowej, w Jankach, przeniesiony w r. 1986 z Zawalowa. W r. 1988 (3 IX) bp Ryszard Karpiński poświęcił plac i część wybudowanej świątyni. Oddany do użytku 24 IV 1989 r. poświęcony przez bpa zamojsko-lubaczowskiego Jana Śrutwę 6 VI 1993 r.

Odpust: MB Różańcowej (I niedziela października)

3. Kapliczki przydrożne: dwie w Nowosiółkach z r. 1905 i 1906, jedna w Kułakowicach I, jedna w Jankach z r. 1906, drewniana kapliczka pw. św. Jana Nepomucena w Annopolu, fund. przez Tomasza Olszaka, powstańca 1863 r. Poza tym ok. 50 krzyży przydrożnych.

C. Cmentarze:

1. Cmentarz grzebalny pierwotnie usytuowany wokół kościoła parafialnego, na obecnym podwórzu plebanii. Obecnie używany założony został w I poł. XIX w. w odległości ok. 800 m. od kościoła. Najstarszy kamienny nagrobek z r. 1836, zajmuje powierzchnię 2,47 ha, podzielony na kwatery, ogrodzony od strony szosy parkanem murowanym w słupy z żelaznymi przęsłami, boki – drucianą siatką.

2. Żołnierzy austriackich z I wojny światowej w Jankach

3. Cmentarz prawosławny w Stefankowicach, nieczynny, założony po r. 1875, w kształcie kwadratu o pow. 0,12 ha, bez podziału na kwatery

4. Cmentarz z I wojny światowej w Stefankowicach Kol., nieczynny, założony prawdopodobnie w r. 1918, pochowani są żołnierze armii austriackiej i rosyjskiej

5. Cmentarz greckokatolicki w Ubrodowicach Kol., nieczynny, założony w w. XIX, użytkowany do II wojny światowej, w kształcie litery “L”, o pow. 0,45 ha

6. Cmentarz z I wojny światowej w Ubrodowicach, nieczynny, założony w r. 1918

7. Cemntarz z I wojny światowej w Wołajowicach, nieczynny, założony prawodopodobnie w r. 1915, w kształcie czworoboku o pow. 0,14 ha, ogrodzony wałem ziemnym

Księgi metrykalne:

chrztów: od w. XVIII

małżeństw: od w. XVIII

zmarłych: od w. XVIII

Kronika parafialna: od r. 1964.

Powołania z terenu parafii: ks. Stanisław Błaszczuk, ks. Grzegorz Janiec (archidiec. lubelska), ks. Antoni Kot, ks. Jan Kot (SAC), ks. Andrzej Łopocki, ks. Józef Perehubka (archidiec. lubelska), ks. Grzegorz Szymański (archidiec. lubelska), ks. Józef Tymczuk (archidiec. lubelska), 4 siostry zakonne.