Будинок на Долках (№ 6)

“Dom na Dołkach” i Muzeum Regionalne (Rynek 6)

Dom mieszczański z XVII wieku noszący nazwę “Dom na Dołkach” i stanowiący siedzibę Muzeum Regionalnego jest jednym z ciekawszych domów na terenie miasta. Budynek uległ pożarom (m. in. w 1795 r. po olbrzymim pożarze pozostał jako jedyny murowany), był też przebudowywany, a nawet rozbudowywany. W 1957 r. odnowiono dużą facjatkę na piętrze, a w latach 1987 – 1996 odtworzono dawną przybudówkę od strony ul. M. Kopernika. Dom ten posiada dwutraktowe wnętrze z sienią przejazdową, kryty gontem o charakterystycznym, łamanym dachu, czym wyróżnia się w całym rynku.

Na temat nazwy tego obiektu istnieją dwie wersje: pierwsza, za którą opowiadają się urbaniści i Wiktor Bazielich – badacz dziejów Starego Sącza mówi, że nazwa pochodzi od najniżej położonego miejsca w stosunku do płaszczyzny rynku. (Warto sprawdzić!). Stąd nazwa: na dole, na dołku. Druga wersja powiada, że jeden z właścicieli był garbarzem i kuśnierzem, a do wyprawiana skór na zapleczu miał beczki zakopane w ziemi, w których namaczał skóry w garbnikach. Stąd nazwa “Dom na Dołkach”. Tej wersji, badacz dziejów Starego Sącza Wiktor Bazielich nie potwierdza.

Wewnątrz budynku uwagę zwracają metrowej grubości mury z kamienia układanego na glinie oraz przepiękne kolebkowe sklepienia inne w każdej sali.

W sieni zachowała się oryginalna, siedemnastowieczna posadzka z kamieni rzecznych tzw. otoczaków. Ciekawostką jest to, że kamienie te wilgotnieją tuż przed mającym nastąpić deszczem.

Muzeum powstało w 1954 r. z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Starego Sącza. Początkowo zajmowało tylko dwie małe salki ekspozycyjne, ale bardzo szybko przekazano Towarzystwu dalsze pomieszczenia. Wreszcie w r. 1983 podjęto uchwałę o jego rozbudowie. Dzięki temu uzyskano dodatkowe dwie, duże sale wystawiennicze. Zwiedzający mają do dyspozycji 8 sal oraz bardzo ciekawą sień zabytkową. Status Muzeum Regionalnego zbiory otrzymały 1956 r. wraz z imieniem patrona Seweryna Udzieli. Seweryn Udziela był starosądeczaninem, wybitnym, drugim po Oskarze Kolbergu etnografem, założycielem muzeum etnograficznego w Krakowie.

Twórcą muzeum był szewc starosądecki Józef Paszkiewicz. Z zamiłowania zbieracz i kolekcjoner, zbieractwo swe rozpoczął na długo przed drugą wojną światową. On też przed zniszczeniem wojennym uratował wiele cennych pamiątek, zwłaszcza po cechach rzemieślniczych oraz po Towarzystwie Gimnastycznym “Sokół”.

Z czasem zbiory te mieściły się już w jego małym domku. Postanowił więc przekazać je miastu. Powołano Towarzystwo Miłośników Starego Sącza, które przejęło jego zbiory. One to stały się zaczątkiem muzeum.

Dzisiaj zbiory muzealne liczą ponad dwa tysiące eksponatów. Dotyczą bardzo wielu dziedzin życia. Są to eksponaty związane z historią miasta i jego ludzi, wyposażenia domów mieszczańskich. Bogate są zbiory rzeźb i malarstwa, pamiątki po cechach i rzemieślnikach starosądeckich, narzędzia rolnicze, bogate zbiory etnograficzne, a także militaria i numizmaty.

Zwiedzanie muzeum rozpoczynamy od dwóch sal poświęconych miastu, jego klasztorom, ludziom wybitnym jak Ada Sari. Tu zgromadzono ciekawe przedmioty stanowiące wyposażenie domów mieszczańskich, a także ciekawe instrumenty muzyczne.

Przechodząc przez sień możemy zapoznać się z narzędziami rolniczymi i obróbką drewna. Teraz zwiedzających zaprasza się do facjaty na piętrze, gdzie znajduje się galeria malarstwa. Zgromadzono w niej zbiory malarskie zarówno sakralne, jak również współczesnych malarzy związanych ze Starym Sączem.

Z kolei zwiedzający przechodzą do sali rzeźb, gdzie na szczególna uwagę zasługuje dziewiętnastowieczny krzyż alegoryczny z krzaka tarniny.

Następne dwie sale to zbiory i pamiątki po rzemiośle starosądeckim. Z kolei zwiedzamy salę ze zbiorami etnograficznymi.

Zwiedzanie kończymy w sali gromadzącej zbiory historyczne od broni średniowiecznej, poprzez pamiątki z I i II wojny światowej, a na odznaczeniach i odznakach kończąc.

Wszystkie eksponaty są opisane, ale zwiedzającym zaleca się zwiedzanie w grupie razem z przewodnikiem. Profesjonalni przewodnicy w czasie zwiedzania podadzą wiele ciekawych informacji, opowiedzą wiele frapujących historii, które w połączeniu z bardzo ciekawymi eksponatami pozostawią niezapomniane wrażenia ze starosądeckiego muzeum.

Джерело: