Костел Вознесіння діви Марії

Stary Zamość – par. Wniebowzięcia N.M.P.

22-417 Stary Zamość,

tel. 0-84/616-32-66

Proboszcz: ks. Błażej Górski (1957-1982-1998)

Wikariusze: ks.Jan Franczak (1936-1959-1993)

ks.Andrzej Michalski (1976-2003-2007)

ks. Krzysztof Augustynek (-2007)

Do parafii należą miejscowości: Borowina Starozamojska, Chomęciska Duże, Chomęciska Małe, Deszkawska Kol., Doły Kol., Krasne, Krasne Kol., Majdan Sitaniecki, Nowa Wieś, Podkrasne Kol., Podstary Zamość, Ruskie Piaski, Stary Zamość, Tarzymiechy, Wierzba, Wisłowiec, Wisłowiec Kol., Zamszany Kol.

Kościoły filialne: Krasne, Tarzymiechy

Kaplica: Majdan Sitaniecki, Wisłowiec

Odpust: Wniebowzięcia NMP

Liczba mieszkańców: 6000

Historia parafii:

W r. 1447 wieś nabyta przez Tomasza Sariusza z Łaźnina. Aż do r. 1580 nosiła nazwę Zamościa i była dziedziczną wsią Zamoyskich. Parafia istniała już w r. 1531. Była dobrze uposażona m.in. w ziemię (w Wierzbie istniał spory folwark proboszczowski). Do końca w. XVIII parafia należała do diecezji chełmskiej i od początku w. XVII wchodziła w skład dekanatu zamojskiego. W ciągu wieków terytorium parafii uległo uszczupleniu, np. w r. 1937 powstała z niej parafia Wirkowice. Proboszczami bywali tu kanonicy i profesorowie Akademii Zamojskiej.

Przy parafii istniał szpital dla ubogich (jeszcze w w. XX jako dom przytułku dla starców, uposażony w ziemię i pobierał procent od sumy ulokowanej w banku). Od r. 1757 istniało tu bractwo różańcowe i szkaplerzne. Od dawna – parafianie szczególnym kultem otaczają obraz MB Nieustającej Pomocy, który znajduje się w wielkim ołtarzu kościoła. W ciągu długich lat istnienia parafii były niekiedy okresy bardzo ciężkie. W latach 1551-1591 byli tutaj protestanci na skutek popierania ich przez Stanisława Zamoyskiego (ojciec kanclerza Jana). 1 I 1943 r. żandarmeria podczas akcji pacyfikacyjnej rozstrzelała w Wierzbie 30 osób. W czasie wojny został zamordowany proboszcz, ks. Leon Chróścicki. Stary Zamość podzielił los całej Zamojszczyzny: mieszkańcy zostali wysiedleni.

Kościół został wzniesiony prawdopodobnie w latach trzydziestych w. XVI. W latach 1551-1591 w rękach protestantów. Obecnie istniejący, pw. Wniebowzięcia NMP, został restaurowany od fundamentów w r. 1592 z fundacji kanclerza Jana Zamoyskiego, zniszczony przez pożar w r. 1813, restaurowany m.in. w r. 1844 kosztem ordynacji zamojskiej. W r. 1902 kosztem tejże ordynacji i parafian kościół został gruntownie przebudowany i powiększony (budowa nowego prezbiterium, dwóch obszernych kaplic i dwóch zakrystii, budowniczym był Cieszkowski). Remontowany po II wojnie światowej (w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych), malowany: w r. 1907 (przez Antoniego Borkowskiego z Lublina), w latach pięćdziesiątych, w r. 1966 oczyszczony i pomalowany (przez Przełomców z Lublina), w r. 1981.

Kościół murowany, otynkowany, jednonawowy, renesansowy, przy prezbiterium 2 zakrystie z lożami na piętrze, przy nawie 2 obszerne kaplice, na frontonie wieża z kruchtą w przyziemiu i – mniejsza – nad nawą. Wnętrze jest wyposażone w 5 ołtarzy z drzewa sosnowego (wykonane w r. 1904). W ołtarzu głównym są obrazy Wniebowzięcia MB i św. Antoniego. Ponadto jest jeszcze jeden nowy obraz – MB Nieustającej Pomocy. W kaplicy prawej stoi ołtarz fundacji Karola Namysłowskiego (dyrektora orkiestry włościańskiej) z obrazami MB Częstochowskiej i MB Krasnobrodzkiej. W kaplicy lewej znajduje się ołtarz z obrazami Świętej Rodziny i św. Mikołaja. W nawie po prawej stronie jest ołtarz z obrazem MB Różańcowej. Po lewej stronie nawy stoi ołtarz z obrazami św. Walentego i MB Ostrobramskiej. Jest jeszcze ołtarz – bez mensy – z obrazem MB Berdyczowskiej (fundacji Karola Namysłowskiego). W nawie stoją ławki wykonane w latach sześćdziesiątych obecnego stulecia. Na chórze muzycznym znajdują się 24-głosowe organy, wykonane około r. 1911, kilkakrotnie remontowane (m.in. w r. 1967). Na ścianach świątyni wisi szereg obrazów (niektóre z fundacji Karola Namysłowskiego).

Dwa dzwony, zawieszone na wieży kościelnej, zostały wykonane w r. 1955 przez firmę Mojżyszka w Łodzi, poświęcone przez ks. Bogumiła Efnera. Przy kościele stoją 2 figury: jedna w formie słupa (na nim kapliczka i data 1699), zaś druga-z r. 1873-jest to figura MB Niepokalanie Poczętej.

B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii:

1. Kościół filialny, pw. MB Nieustającej Pomocy, w Krasnem, z lat: 1982-1983.

2. Kościół filialny, pw. MB Matki Kościoła, w Tarzymiechach, murowany, z r. 1980 (w miejscu dawnej, drewnianej kaplicy z r. 1922).Wewnątrz drewniany ołtarz z obrazem MB Częstochowskiej, ludowy, z ok. r. 1900.

3. Figury przydrożne w: Chomęciskach, z początku w. XIX, Majdanie Sitanieckim (św. Jana Nepomucena), oraz murowana kapliczka przydrożna MB w Wisłowcu, w Krasnem (z r. 1913). Na cmentarzu grzebalnym znajduje się grobowiec rodziny Namysłowskich z pocz. w. XX.

C. Cmentarz parafialny, założony w XVIII w., czynny

O d p u s t: Wniebowzięcia NMP (15 VIII)

Księgi metrykalne:

chrztów od r. 1847

małżeństw od r. 1868

zmarłych od r. 1842

Lista proboszczów: ks. Stanisław Wojciech ze Skierniewic, ks. Grzegorz Stański (1629), ks. Andrzej Kłopacki (1629 – 1632), ks. Jakub Pisarski (1632 – 1636), ks. Jan Jaroszowski (1636 – 1653), ks. Franciszek Kałuski (1653) – 1682), ks. Wojciech Konstanty Bukowski (1682), ks. Paweł Antoni Krzeczkiewicz (1682), ks. Franciszke Stanisław Zagajski (1682 – 1719), ks. Walenty Baczowski (1629), ks. Józef Pulski, ks. Michał Dunczewski (1760), ks.Walenty Tepper (1780), ks. Michał Koryłko (1810), ks. Fabian Sędrowski (1828), ks. Tomasz Garlicki, ks. Franciszek Woszczynski (1849 – 1887), ks. Mikołaj Gozdalski (1887 – 1926), ks. Leon Chrościcki (1926 – 1941), ks. Antoni Lamparski (1945 – 1955), ks. Wacław Staniszewski (1955 – 1965), ks. Stanisław Szczepanek (1965 – 1977), ks. Aleksander Siwek (1977 – 1999)

Powołania z terenu parafii: O. Roman Kubina, O. Józef Mazurek, ks. Zbigniew Mazurek, ks. Piotr Nogas, ks. Piotr Sobczuk, ks. Zbigniew Tchórz, ks. Emil Wojtaś, ks. Józef Zderkiewicz, dn Grzegorz Szubtarski, s. Goch (FMM), s. Poździuk (FMM), s. Kłapouchy (OSC)

Księża pochowani na miejscowym cmentarzu: ks. Mikołaj Gozdalski, ks. Franciszek Woszczyński

Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne: Koła Żywego Różańca, ministranci

Szkoły istniejące na terenie parafii: Gimnazjum Publiczne w Starym Zamościu, Szkoła Podstawowa w Starym Zamościu, Szkoła Podstawowa w Krasnem