[2004 р.] Довідка

Historia parafii

Erygowana przez Jana Płazę, starostę lubaczowskiego, który w dokumencie wystawionym 18 maja 1588 w Krakowie sprzedał popostwo z półłankiem ziemi ks. Janowi, popowiczowi z Krowicy. W 1599 toczył się proces o uznanie ważności tego aktu. Paroch wzmiankowany w rejestrze podatkowym z 1618 r. Kolejne przywileje wystawili ordynariusze przemyscy obrządku łacińskiego: Jan Zamoyski w poł. XVII w. oraz Jerzy Albrecht Denchoff 7 lipca 1696; w dokumentach tych powiększono zapewne pierwotne uposażenie o jedną ćwierć ziemi na wystawienie drugiego kapłana, który występował przy cerkwi do poł. XVIII w. Wspomniane prawa zastąpił nowym dokumentem Bp Wacław Hieronim Sierakowski w 1752 r. Na przełomie lat 20-tych i 30-tych XIX w. Bp Jan Antoni Potoczki wydał «rezolucję», w której potwierdził nadanie ćwierci gruntu na utrzymanie diaka i nauczyciela. Okręg parafialny obejmował oprócz własnej wsi także Nową Groblę a od końca XVIII w. Łukawiec z cerkwią filialną. W latach 1927 – 1836 parochia zarządzana była przez kapłanów z sąsiednich parafii.

Dawna cerkiew greko-katolicka; obecnie kościół rzymsko-katolicki.

Historia obiektu

Pierwsza cerkiew wzniesiona w końcu XVI w. przez nieznaną bliżej «Panią Jaroszyńską», dziedziczkę wsi. Ok. 1780 r zanotowano, że « ab extra potrzebuje Dach reperacyi” , natomiast w 1789 r. Odnowienia wymagało prezbiterium. Na początku XIX w. Była już w bardzo złym stanie i zagrażała bezpieczeństwu wiernych. W 1821 r. budowla uległa spaleniu. W tym samym roku powstała obecnie istniejąca cerkiew, którą postawił na miejscu poprzedniej, na wzór starej cerkwi w Szczutkowie, gospodarz z Bihal Ilko Pochodaj. Po 1825 r. zbudowano kopułę. W 1843 r. pobito dachy gontami. W 1872 r. z inicjatywy parocha ks. Michała Kukurewicza wnętrze pokryto polichromią. Na przełomie XIX i XX w. Rozbudowano świątynię; nawę rozszerzono od południa i północy o dwa ramiona, wzniesiono babiniec i od południa zakrystię oraz powiększono skarbczyk od północy. W 1928 r. z funduszy parafian przeprowadzono remont, który polegał na wymianie podwalin oraz wzmocnieniu ścian babińca za pomocą narożnych lisic. Po 1948 r. świątynia została przejęta na kaplicę filialną parafii rzym.-kat. w Łukawcu. W 1964 r. zaliczono obiekt do czwartej grupy zabytków. W związku z erygowaniem przez Bpa Mariana Rechowicza samodzielnej parafii, dokonano w latach 1978-1979 gruntownego odnowienia świątyni. Wymieniono część podwalin i brusów; wnętrze pokryto w całości boazerią, położono nową podłogę, ściany zewnętrzne oszalowano, wniesiono nowy nieco mniejszy przedsionek, zmieniono wykroje okien, kilka zaszalowano. Jeszcze w 1983 r. wymieniono blachę na kopule i dachach, osadzając na nich nowe krzyże. W roku 2003 dzięki zaangażowaniu wiernych zakonserwowano podłogę w kościele; dokonano także konserwacji elewacji zewnętrznej (drewnochronem) a w 2004 ponownie pokryta elewacja zewnętrzna z dodatkiem wosku aby konserwacja była trwalsza w tymże roku pomalowano i zakonserwowano dach kościoła.

Dzwonnica

Pierwsza znana dzwonnica występowała nad babińcem pierwotnej cerkwi. Ostatnio istniejąca budowla, łącząca funkcje bramy, powstała równocześnie z cerkwią w 1821 r. Kilka lat później zanotowano, że drzwi, schody i podłoga wew. wymagają odnowienia. Do 1843 wymieniono gontowe poszycie dachu. Po 1947 zaniedbana. W 1959 groziła zawaleniem. Przed 1977 r. została rozebrana. Rolę dzwonnicy przejęła skromna konstrukcja słupowa.

W XVIII w. istniały trzy dzwony, pod koniec wieku już pięć; lecz na początku XIX w funkcjonowały ponownie trzy dzwony, z których dwa powstały w latach 1680 i 1735. Część (nieznana jaka część) dzwonów została zarekwirowana przez wojska austro – węgierskie podczas I Wojny Światowej. W latach 20-tych zakupiono dwa nowe dzwony, z których obecnie funkcjonuje jeden niewielki z datą „1922”.

W roku 2004 postawiono nową dzwonnicę metalową na czterech postawach w kompozycji dostosowaną do kościoła. Budowla ta powstała z konieczności ( poprzednie chyliła się ku upadkowi) z racji Nawiedzenia Kopii Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej i ufundowania drugiego dzwonu „Maryja” o wadze 150 kg przez ks. Stanisława Solilaka pochodzącego z tej Parafii.

Otoczenie cerkwi

Zespół cerkiewny ujęty wieńcem starodrzewia, głównie lip oraz dębów; wśród tych ostatnich wyróżnia się okaz liczący ponad 5 m w obwodzie. Ze względu na bezpieczeństwo świątyni; po licznych wichurach i uszkodzeniach drzew (lipy) zostały w 1998 r. przycięte, które obecnie pięknie się odradzają. Oprócz tego zasadzono nowe: dęby, modrzewie, tuje oraz krzewy ozdobne na cmentarzu przykościelnym i poza ogrodzeniem. W latach 1997-1998 postawiono na cmentarzu przy kościelnym „ołtarz polowy” z zadaszeniem w kompozycji według wyglądu świątyni.

Na terenie przykościelnym stoją dwa krzyże misyjne: 1990 i 2000 r. oraz obelisk upamiętniający misje święte z 1990 r.

Ogrodzenie

Pierwotnie wokół zespołu cerkiewnego występował drewniany parkan, który ok. 1775 r. wymagał odnowienia. Ogrodzenie było remontowane w 1825 r. Na początku XX w. Ta forma ogrodzenia została zastąpiona sztachetowym płotem. Pod koniec lat 70-tych, od strony zachodniej ustawiono bramę z dwuskrzydłowymi wrotami i dwiema furtkami po bokach, które poprzedzono kilkustopniowymi schodami. W roku 1998 wykonano nowe ogrodzenie a zarazem zakonserwowano.

Plebania

W odległości ok. 100 m mieści się drewniana plebania na podmurówce postawiona w roku 1979, po erygowaniu parafii. W plebanii zamieszkuje proboszcz, znajduje się w niej kancelaria parafialna; parafia posiada wszystkie księgi wg wymogów kościelnych. Księgi chrztów, ślubów i zmarłych – najstarsze datowane są na rok 1795 ( a więc starsze niż sama parafia a to dlatego, iż kiedyś prowadzono w/w księgi dla każdej wioski oddzielnie).

Cmentarz parafialny

Cmentarz parafialny powstał na miejscu dawnego cmentarza greko-katolickiego; o powierzchni 0,42 ha, położony w odległości 500 m od kościoła parafialnego w Bihalach. Ogrodzony siatką ogrodzeniową.

W roku 2001 złożono wniosek do Wójta Gminy Wielki Oczy o ujęcie w planach zagospodarowania przestrzennego rozszerzenie cmentarza parafialnego o 0,60 ha w kierunku ku kościołowi. W roku 2003 plany te zostały zatwierdzone przez władze Gminy. W roku 2004 dokonano planów geodezyjnych dotyczących rozszerzenia cmentarza.

Джерело: