Церква Покрови
Розмір зображення: 800:596 піксел
Дерев’яна церква Покрови 1896 р. [Слободян В. Каталог існуючих дерев'яних церков України і українських етнічних земель. – Вісник ін-ту Укрзахідпроектреставрація, 1996 р., т. 4, с. 152].
Gdeszyn – par. Wniebowzięcia N.M.P.
Gdeszyn, 22-457 Horyszów,
tel. 0-84/641- 83- 44 Proboszcz: ks. Ryszard Ostasz (1967-1998-2007)
Kościoły filialne: Ostrówek
Do parafii należą: Gdeszyn, Gdeszyn Kol., Ostrówek, Zaborce.
Odpust: 15 VIII
Liczba mieszkańców: 972
Historia parafii:
W akcie erekcyjnym parafii Grabowiec, z r. 1431, Gdeszyn wymieniony jest jako wchodzący w jej skład. Pierwsze wzmianki o istnieniu parafii gdeszyńskiej pochodzą również z w. XV, ale z lat późniejszych. Wspomniana jest ona również w I połowie w. XVI, jednak w późniejszym okresie znowu Gdeszyn należał do parafii grabowieckiej. Od w. XVII istniała tutaj filia parafii greckokatolickiej w Peresołowicach. Ponowna erekcja parafii łacińskiej w Gdeszynie nastąpiła, 15 IX 1921 r., na mocy dekretu bp. Mariana Fulmana. Weszła w skład dekanatu hrubieszowskiego, od r. 1974 należała do uchańskiego, obecnie do dekanatu grabowieckiego. Plebania z lat: 1986-1990.
Ciężkim okresem w dziejach parafii były lata II wojny światowej. Złożyły się na to akcje eksterminacyjne przeprowadzane przez okupanta i działalność UPA (w samym Gdeszynie w czasie okupacji zginęło 70 osób). W r. 1942 wysiedlono ludność polską z całej okolicy. 30 I 1943 r. został zamordowany przez gestapo ks. Zygmunt Pisarski, beatyfikowany, 13 VI 1999 r., w Warszawie.
Prawdopodobnie w w. XV-XVI istniał tutaj drewniany kościół rzymskokatolicki, w r. 1671 wybudowano kościół unicki z fundacji Zofii Sarbiewskiej. Kolejny kościół, również unicki, powstał w I poł. w. XIX. Około r. 1875 zamieniony na cerkiew prawosławną. Oba kościoły unickie miały wezwanie Opieki NMP. Obecny kościół, pw. Wniebowzięcia NMP, został wybudowany w r. 1896 przez prawosławnych, a po I wojnie światowej oddany katolikom. W r. 1925 przebudowano go i powiększono. Kościół drewniany, oszalowany. W maju 2000 r. w miejscu istniejącej świątyni, rozpoczęto budowę nowego kościoła, wg projektu mgr inż. archidiec. Krystyny Kuśmierz z Zamościa, jako wotum wdzięczności za beatyfikację ks. Zygmunta Pisarskiego. Budynek murowany z cegły, jednonawowy, z wieżą. W ołtarzu głównym obraz Wniebowzięcia NMP. W kościele znajduje się barokowo-ludowy krucyfiks z w. XIX, monstrancja z przełomu w. XVIII/XIX oraz kielich pocz. w. XIX.
Obok kościoła dzwonnica z 1 ćw. w. XIX, murowana, w niej 2 dzwony z pocz. w. XX.
Na cmentarzu kościelnym nagrobek Świderskiego, fundatora poprzedniej cerkwi. Klasycystyczny z 1. poł. w. XIX. Kamienny. W kształcie kolumny z urną.
B. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii:
1. Kościół filialny, pw. św. Andrzeja Boboli, w Ostrówku, z lat: 1989-90, wg projektu mgr inż. archidiec. Jana Radzika z Zamościa. Budynek murowany, jednonawowy, sufit z płyt kartonowych, na dachu wieżyczka. Prezbiterium z boazerii z obrazem Jezusa Miłosiernego, nad tabernakulum relikwiarz św. Andrzeja Boboli z 2 poł XIX w. Nad prezbiterium obraz św. Andrzeja Boboli. Przy kościele dzwonnica, metalowa, w niej 2 dzwony.
Odpust: św. Andrzeja Boboli (niedziela przed lub po 16 V)
2. 14 krzyży przydrożnych i jedna kapliczka św. Jana Nepomucena z 1866 r.
C. Cmentarze:
1. Cmentarz grzebalny, dawniej greckokatolicki, z pocz. w. XIX, pow. 0,93 ha. We wschodniej części kaplica. Krzyż z piaskowca z 1. poł XIX w.
2. Cmentarz prawosławny w Gdeszynie, nieczynny, założony ok. r. 1875.
3. Cmentarz żołnierzy austriackich z I wojny światowej, nieczynny, o pow. 0,70 ha, otoczony wałem ziemnym.
Odpusty:
Wniebowzięcia NMP (15 VIII),
108 Błogosławionych Męczenników z okresu II wojny światowej (12 VI).
Księgi metrykalne:
chrztów – od 1921
małżeństw: – od 1921
zmarłych: – od 1921
Lista proboszczów: ks. Franciszek Sokół, ks. Zygmunt Pisarski, ks. Bazyli Stysło, ks. Marian Niedziółka, ks. Antoni Czapiński, ks. Franciszek Rząd, ks. Franciszek Kasprzyk, ks. Tadeusz Maciejko, ks. Jarosław Pukaluk, ks. Andrzej Wysokiński (2003-2007)
Powołania z terenu parafii: ks. Jan Pałyga (SAC)
Księżą pochowani na miejscowym cmentarzu: bł. ks. Zygmunt Pisarski, ks. Bazyli Stysło, ks. Tomasz Duda