Початкова сторінка

Прадідівська слава

Українські пам’ятки

Ні просьби, ні грозьби, ні тортури, ані смерть
не приневолять тебе виявити тайни

Богдан Хмельницький

?

[2006 р.] Довідка

Kościуł pw. Św. Filipa i Jakuba

Kościуł znajduje się w zakolu rzeki Sękуwka, na styku dwуch miejscowości Siary i Sękowa. Kościуłek ten jest jednym z najpiękniejszych w naszej okolicy, nie pomijając oczywiście pięknej cerkwi w Owczarach. Świadczyć może o tym fakt, że był on natchnieniem takich artystуw jak Stanisław Wyspiaсski (jego rysunek znajduje się na tablicy koło parkingu, można go zobaczyć w każdej chwili). Kościуł malowali także Jуzef Mehoffer, Włodzimierz Tetmajer i inni. Kościуłek został zbudowany ok. 1520 r. Za najpуźniejszą datę budowy przyjmuje się rok 1522 – taka data jest wyryta na chrzcielnicy. Wizerunki patronуw Św. Św. Filipa i Jakuba, apostołуw Jezusa, widnieją na furtce. W okolicy świątyni znajdują się dwa pomniki. Jeden przed: jest to pomnik świętego Alberta, natomiast dalej, obok budowli stoi pomnik Jana Pawła II.

Kościуł ten jest jednym z najwspanialszych i najcenniejszych zabytkуw budownictwa drewnianego na Podkarpaciu. Jest zbudowany z drzewa modrzewiowego w stylu gotyckim o konstrukcji zrębowej. W sylwetce budynku wyeksponowany jest bardzo stromy dach, kryty podwуjnym gontem, zakoсczony nad prezbiterium trуjbocznie i zwieсczony z tyłu krzyżem. Stosunek jego powierzchni do powierzchni rzut poziomego wynosi 10:1 – warto dodać, że nawet w najbardziej strzelistych chałupach gуrskich stosunek ten nie przekracza 3:1. Dach nad prezbiterium i nawą jest wspуlny, nieco podwyższony w stosunku do dachуw sobot. Nad nawą widnieje wieżyczka na sygnaturkę (czyli mały dzwon), uwieсczona żelaznym krzyżem. Podobny krzyż wieсczy hełm wieży. Została ona wprowadzona w XVIII w. i byłą ostatnim uzupełnieniem bryły kościoła.

Wokуł kościуłka widać otwarte soboty wsparte na słupach. Mają one 1,7 m wysokości. Soboty wykształciły się z nieznacznie wysuniętych zadaszeс mających na celu ochronę najsłabszego miejsca drewnianych budowli, czyli podwalin przed atakiem wody. Od czasu wykształcenia się ich formy przypominającej dzisiejszą, soboty zaczęły służyć pielgrzymom i wiernym, dla ktуrych zabrakło miejsca wewnątrz. Nazwę zawdzięczają wiernym, ktуrzy przybywali do kościуłka z dalszych okolic w sobotę i spędzali tu noc przed niedzielnym nabożeсstwem.

Wieża została zbudowana w XVII w. Jest bardzo nietypowa, otwarta dołem, z szeroko rozstawionymi słupami. Zwęża się ku gуrze. Pełniła funkcję dzwonnicy połączonej ze świątynią. Jej szkielet został w gуrnej części otoczony gontem izbicy, natomiast niżej otoczono ją przedłużonymi od nawy sobotami. Z dachu wystaje na zewnątrz izbica wieży z małymi otworami na bokach, zwieсczona kopulastym hełmem. Nad nim znajduje się ośmioboczna pozorna latarnia kryta kopulastym daszkiem zwieсczonym kutym łaciсskim krzyżem. Na wieży znajdował się dzwon datowany na 1540 r., ale został zabrany w czasie I wojny światowej przez władze austriackie, ktуre źle odczytały rok 1740 i nie zwolniły od zarekwirowania.

W kościele są trzy portale pуźnogotyckie, zamknięte łukami w tzw. ośli grzbiet, w rzeźbionych i profilowanych obramieniach. Rzut nawy jest prawie kwadratowy, prezbiterium wąskie i prostokątne (przy nim od pуłnocy prostokątna zakrystia). W czasie I wojny świtowej, zimą 1914/1915, kościуłek znajdował się na linii frontu i został zdewastowany. Drewno ze świątyni posłużyło do budowy okopуw, a także na opał. Dwa ołtarze barokowe (ocalał jeden) zostały rуwnież zniszczone – w kościele została urządzona stajnia. Przed całkowitym zniszczeniem kościуł uratowało przesunięcie linii frontu.

W środku z lewej i prawej strony znajdują się dwa nowoczesne ołtarze. Z prawej strony stoi najstarszy zabytek tego kościoła – pуźnogotycka kamienna chrzcielnica, w kształcie kielicha. Pochodzi z 1522 r. – data jest na niej wyryta. W czasie I wojny światowej, podczas już wspomnianej dewastacji kościуłka została obtłuczona, a pуźniej odrestaurowana. Troszkę dalej widoczna jest, odnowiona neogotycka polichromia, a raczej jej fragment.

Głуwny ołtarz jest barokowy, i przedstawia obraz świętego Mikołaja wraz z asystującymi mu po bokach zakonnikami św. Antonim z Padwy i św. Benedyktem. Po bokach obrazu ustawiono figury św. Andrzeja i Piotra. Wyżej znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca zaśnięcie Najświętszej Marii Panny. W zwieсczeniu ołtarza znajdują się medaliony z wizerunkami patronуw kościoła św. św. Filipa i Jakuba. Dwie figury na dole, przypominające aniołki, to tak naprawdę Adam i Ewa. Ciekawostką jest to, że ołtarz znajduje się od wschodu a ksiądz odprawiał i nadal odprawia msze stojąc tyłem do wiernych.

Z lewej strony ołtarza znajduje się trzecie wejście do kościуłka, od zakrystii. Jest ona niewielka, prostokątna – tu też jest widoczny ośli grzbiet na drzwiach. Kościуłek posiadał ambonę, ale utracił ją w czasie wspomnianych działaс wojennych na przełomie 1914 i 1915 r. Na samym środku kościoła biegnie belka pozioma z krucyfiksem, ktуry na pierwszy rzut oka wydaje się nowoczesny – tak naprawdę pochodzi z XVI wieku!

Kościуłek ten był kilka razy odnawiany. Znacznych funduszy na odbudowę dostarczył miejscowy społecznik, właściciel Siar, Władysław Długosz. Dzięki tym pracom kościуł został wpisany 5 kwietnia 1930 r. do rejestru zabytkуw. Uratowana i odrestaurowana świątynia uchodziła w latach 30 – tych wręcz za «najbardziej charakterystyczną i najpiękniejszą w całej Małopolsce» jak podają «Dzienniki» Wyspiaсskiego.

Do gruntownej odnowy przyczynił się rуwnież ksiądz prałat Stanisław Dziedzic. Po tej odnowie kościуł otrzymał w 1994 (wraz z cerkwią w Owczarach) zaszczytne i prestiżowe wyrуżnienie – Medal organizacji Europa Nostra Prix z siedzibą w Hadze.

Kościуł w Sękowej służy jako klasyczny, podręcznikowy przykład z zakresu historii budownictwa i architektury drewnianej średniowiecza.

Zapamiętaj! Kościуł wzniesiony z modrzewia. Świątynie oblegają szerokie podcienia – soboty. Nawę prezbiterium i zakrystię pokrywa wspуlny dach, bardzo stromy, pokryty gontem.

Wyposażenie:

- kamienna pуźnogotycka chrzcielnica,

- ołtarz głуwny pуźnorenesansowy z początku XVII, polichromowany, złocony,

- na ścianie południowej fragmenty polichromii sprzed 1888 roku,

- ołtarze boczne z XX wieku.

Джерело: