Костел і святилище Благовіщення

Sanktuarium Nawiedzenia NMP w Krasnobrodzie

Krasnobród – par. Nawiedzenia N.M.P.

ul. Tomaszowska 18, 22-440 Krasnobród,

tel./fax 0-84/660-78-14

Proboszcz: ks. Roman Marszalec (1940-1964-1982)

Wikariusze: ks. Adam Dworzycki (1979-2004-2004)

ks. Krzysztof Maj (1972-2002-2002)

ks. Piotr Nogas (1975-2001-2005)

ks. Sławomir Skowroński (1979-2006-2006)

Rezydent: ks. Leon Rogalski (1953-1984-2000) – kapelan Domu Pomocy Społecznej

Do parafii należą miejscowości: Adamów, Borki, Bródki, Dominikanówka, Grabnik, Husiny, Hutki-Namule, Hutków, Jacnia, Klocówka, Krasnobród, Łuszczacz, Majdan Mały, Majdan Wielki, Niemirówek, Nowa Wieś, Partyzantów Kol., Podzamek, Potoczek, Róża, Szur, Turzyniec, Wioska, Wólka Husińska, Zaboreczno, Zielone-Przyjemne.

Kościoły filialne: Dominikanówka, Hutków, Jacnia, Łuszczacz, Majdan Mały, Majdan Wielki, Potoczek, Wólka Husińska

Kaplice: Sanatorium Dziecięce, Dom Opieki Społecznej

Odpust: 2 VII, 15 VIII, 8 IX, I niedziela X

Liczba mieszkańców: 8000

Miasto i parafia

Prawdopodobnie w II poł. w. XVI Krasnobród otrzymał prawa miejskie dzięki ówczesnym właścicielom: rodzinie Leszczyńskich (utracił je po powstaniu styczniowym, pod koniec w. XX ponownie miasto). W ciągu wieków zmieniali się właściciele miejscowości: Leszczyńscy, Adam Lipski, Zamoyscy, Tarnowscy, Mycewscy, a od r. 1880 Fudakowscy. Parafia rzymskokatolicka została erygowana prawdopodobnie w II poł. w. XVI. W r. 1595 świątynię parafialną przejęli kalwini na skutek przejścia na to wyznanie właścicieli miasta, Leszczyńskich. W r. 1647 odbył się tu synod kalwiński. W tym samym roku miejscowość przeszła na własność Zamoyskich i sytuacja religijna uległa zmianie. W miejscu objawień Matki Bożej, w latach: 1648-64, postawiono kościół.

Wojewoda sandomierski Jan Zamoyski, 23 listopada 1664 r., wystawia dokument mocą którego daje podstawy prawne do założenia klasztoru dominikańskiego w Krasnobrodzie. W dawnym zborze kalwińskim rozpoczęto odprawianie nabożeństw katolickich, rezydują przy nim dominikanie sprowadzeni z Janowa Lubelskiego. Bp chełmski Stanisław Święcicki przywraca, 29 czerwca 1679 r., kościołowi prawa parafialne, a duszpasterstwo przekazuje dominikanom. Obsługują dwa kościoły: 1. w lesie na miejscu objawienia, 2. w mieście (dawny zbór kalwiński). Pod koniec r. 1673 Tatarzy palą kościół w lesie. W r. 1680 łaski uzdrowienia w Krasnobrodzie doznaje Maria Kazimiera Sobieska. W dowód wdzięczności, w latach: 1690 – 99, wystawiła murowany, barokowy kościół istniejący do dziś.

Pierwotnie Krasnobród należał do diecezji chełmskiej, a po utworzeniu dekanatu zamojskiego w w. XVII znalazł się w jego granicach. Na przełomie w. XVIII i XIX Krasnobród przejściowo, wraz z całym okręgiem zamojskim, był w ramach diecezji przemyskiej, a później wszedł w skład diecezji lubelskiej. W latach 1780-1790 w klasztorze krasnobrodzkim zamieszkały siostry dominikanki ze skasowanego klasztoru w Zamościu. Przełom w. XVIII i XIX, a szczególnie okres wojen napoleońskich, odbił się ujemnie na życiu klasztoru i parafii. Skarbiec kościelny i liczne wota wiszące przy cudownym obrazie zostały zabrane na rzecz skarbu państwa. W r. 1864, za udział w powstaniu styczniowym rząd carski przeprowadza kasatę klasztoru dominikańskiego w Krasnobrodzie, duszpasterstwo przejmują księża diecezjalni.

Przy parafii od poł. w. XVII istniało arcybractwo różańcowe, a później zaczął działać trzeci zakon św. Franciszka. Szczególnie ciężkim okresem w dziejach parafii była II wojna światowa, kiedy mieszkańcy Krasnobrodu podzielili los Zamojszczyzny i zostali wysiedleni. Krasnobród jest znany na Lubelszczyźnie jako miejsce pielgrzymkowe.

Początki kultu maryjnego sięgają tu w. XVII. Po uzyskaniu aprobaty biskupa kult ten zaczął zataczać coraz szersze kręgi. Rozwój kultu i jego oddziaływanie uzależnione było również od sytuacji politycznej kraju. Od czasu rozbiorów nastąpił spadek liczby pielgrzymek, jak również znacznie zmniejszył się zasięg terytorialny. Ożywienie kultu nastąpiło po uzyskaniu niepodległości w r. 1918. W czasie II wojny światowej obraz Matki Bożej był ukrywany. Dynamiczny rozwój kultu nastąpił po II wojnie światowej.

Teren parafii zamieszkiwali dawniej również unici, którzy posiadali swoje kościoły (m.in. Potoczek). Po kasacie unii założono parafie prawosławne, zmuszając grekokatolików do przejścia na to wyznanie. Prawosławni zamieszkiwali ten teren głównie do I wojny światowej.

Pierwsza świątynia parafialna, z II poł. w. XVI, drewniana, przed r. 1595 zamieniona na zbór kalwiński, w rękach katolickich ponownie od r. 1647.

Kościół

Obecny kościół parafialny, z lat: 1690-99, fund. przez Marię Kazimierę Sobieską, konsekrowany, 12 VIII 1699 r., przez bp. ormiańskiego ze Lwowa, Stanisława Kotlińskiego. W latach 1767-1769 przebudowano fronton. Budynek był kilkakrotnie restaurowany, zniszczony w czasie II wojny światowej (był tu magazyn zbożowy), remontowany po jej zakończeniu, m.in. w r. 1946.

Kościół murowany z cegły, otynkowany, jednonawowy, barokowy, wg projektu Jana Michała Linka, przy prezbiterium dwie zakrystie i skarbiec, nad nawą wieżyczka na sygnaturkę. Kościół jest połączony z budynkiem klasztornym, stojącym z lewej jego strony. Jest on wyposażony w 5 ołtarzy. Ołtarz główny, drewniany, został wykonany przez Jana Mauchera w latach 1774-1776. W ołtarzu tym jest cudowny obraz Matki Bożej Krasnobrodzkiej, wokół którego są umieszczone liczne wota. Po prawej stronie kościoła ołtarze: św. Józefa i św. Anny, po lewej: MB Różańcowej i św. Walentego. Boczne ołtarze, podobnie jak główny, drewniane. W r. 1778 dobudowano kruchtę wraz z bramą wg projektu Jana Mauchera. Ołtarz soborowy pochodzi prawdopodobnie z prywatnej kaplicy Jana III Sobieskiego. Na chórze muzycznym organy wykonane w r. 1975 przez Zygmunta Kamińskiego z Warszawy (33-głosowe). Chrzcielnica o podstawie marmurowej pochodzi z r. 1908.

Przy kościele klasztor piętrowy, zbudowany w kształcie kwadratu jednym skrzydłem przylegający do świątyni. Obecnie użytkowany przez parafię (są tutaj mieszkania księży, sale katechetyczne i – od r. 1948- mieszkania sióstr ze zgromadzenia Imienia Jezus). Na korytarzu górnego piętra, Wystawa Maryjna, przedstawiająca wszystkie polskie sanktuaria maryjne. Na dolnym korytarzu wystawa zdjęć z Ziemi Świętej. Na ścianach stacje Drogi Krzyżowej. Obok kancelarii wystawa sztuki sakralnej. Przed klasztorem dwie figury z piaskowca szydłowieckiego: Chrystusa Dobrego Pasterza – Proboszcza Świata i Jana Pawła II – Jego Wikariusza, z lat: 1997 – 98, wyk. Andrzej Gontarz.

Z prawej strony kościoła rozległy plac, otoczony murem. Na placu tym, od strony kościoła, na murowanym podium, wybudowano ołtarz polowy (tutaj odbywają się doroczne uroczystości maryjne).

Obraz MB Krasnobrodzkiej

Dnia 5 sierpnia 1640 r., w lesie k. Krasnobrodu, objawiła się, mieszkańcowi wsi Szarowola, Jakubowi Ruszczykowi, Matka Boża. W miejscu objawienia Jakub stawia figurę. W r. 1648 wojska Bohdana Chmielnickiego niszczą miejsce objawienia. Zniszczono figurę, wycięto pobliskie drzewa, zrabowano liczne wota. Wiosną 1649 r., w pośniegowym błocie, znaleziono mały obrazek o wymiarach: 9 x 14 cm. Przedstawia on Matkę Boską adorującą, leżące na ziemi, Dziecię Jezus. Matka Boska z rozpuszczonymi włosami i rękami złożonymi na piersi, Dziecię Jezus wyciąga prawą rękę w błogosławiącym geście. W lewym rogu obrazka Duch Święty w postaci spadającej gołębicy. Plan obrazka wypełnia różany ogród. Obrazek wykonany na papierze, metodą metalorytniczą w nieznanej drukarni. Oryginał znajduje się pinakotece monachijskiej i jest namalowany na desce przez Frencesco Raiboliniego z Bolonii.

Znaleziony obrazek, mimo, że przeleżał od jesieni do wiosny w błocie, zachował swoją świeżość. Umieszczono Go w kościele zbudowanym na miejscu objawienia, w latach: 1648-64, przez Katarzynę Zamoyską. W r. 1654 bp chełmski Stanisław Pstrokoński wysyła do Krasnobrodu komisję na czele której stoi sufragan bp Mikołaj Świrski. Po wysłuchaniu świadków uznano prawdziwość objawień. W r. 1671 bp chełmski Jacek Święcicki stwierdza kult Obrazu i liczne wota, wiszące obok. W r. 1673 kościół spalony przez Tatarów, obrazek ocalał i został przeniesiony do kościoła ormiańskiego w Zamościu. W r. 1703 Obrazek ponownie w Zamościu. Koronowany, na prawach papieskich, 4 lipca 1965 r.

Kaplica pw. św. Rocha z Montpellier, na zboczu leśnym “Zagórze” (w odległości 2,5 km od kościoła), drewniana, kryta gontem, przebudowana, w r. 1935, przez Kazimierza Fudakowskiego, właściciela majątku Krasnobród. Stanęła ona na miejscu starej i zniszczonej kaplicy. Wewnątrz znajduje się ołtarz z obrazem św. Rocha i studzienka z wodą. Początki kultu Świętego datują się na w. XVII i związane są z osobą Marii Kazimiery Sobieskiej. Odpust: św. Rocha (niedziela po 16 VIII).

Zabytkowa aleja NMP, długości 500 m., z klasztoru do miejsca objawienia. Przy alei dabytkowe kaplice: św. Onufrego (murowana z XVII w.), św. Anny (drewniana z XIX w.), św. Antoniego (drewniana z XIX w.). W miejscu objawienia, na źródłach, dwie drewniane kaplice z XVIII w., zwieńczone wspólnym dachem, poświęcone Matce Bożej. Wg tradycji jest to miejsce objawienia się Matki Bożej Jakubowi Ruszczykowi. Wokół kaplic dróżki różańcowe i figura Matki Bożej i klęcząca postać Jakuba, całość wykonana przez Andrzeja Gontarza w r. 1993, poświęcona, 2 lipca 1994 r. przez bpa zamojsko-lubaczowskiego Jana Śrutwę.

Kalwaria Krasnobrodzka, z r. 1981, o pow. 2 ha, stanowi ją 16 stacji, w sumie 84 figury ponadnaturalnej wielkości, wyk. w drewnie lipowym przez Lucjana Borutę z Drohiczyna, zalesiona sosną, świerkiem, jodłą i modrzewiem.

C. Inne obiekty sakralne istniejące na terenie parafii

1. Kościół filialny, pw. Św. Stanisława bm, w Potoczku.

2. Kościół filialny, pw. Podwyższenia Krzyża Św., w Łuszczaczu, wybudowany w latach siedemdziesiątych XX w. przez wiernych, rozbudowany w r. 1983 wg projektu Zygmunta Nowaka z Tomaszowa Lub., poświęcony, 22 września 1985 r. przez bpa lubelskiego Bolesława Pylaka.

3. Kościół filialny, pw. św. Stanisława Kostki, w Hutkowie, drewniany, wybudowany w r. 1923, rozbudowany w r. 1983, wg projektu Eugeniusza Koby z Zamościa, poświęcony, 22 września 1985 r., przez bpa lubelskiego Bolesława Pylaka

Odpust: św. Stanisława Kostki.

4. Kościół filialny, pw. św. Izydora, w Majdanie Małym, z r. 1983, murowany, wg projektu Zygmunta Nowaka z Tomaszowa Lub., poświęcony, 26 maja 1985 r., przez bpa lubelskiego Bolesława Pylaka

5. Kościół filialny, pw. św. Jana Chrzciciela, w Wólce Husińskiej, z r. 1983, murowany z pustaków i białej cegły, wg projektu Zygmunta Nowaka z Tomaszowa Lub., kryty blachą, poświęcony, 26 maja 1985 r., przez bpa lubelskiego Bolesława Pylaka

6. Kościół filialny, pw. św. Brata Alberta Chmielowskiego, w Majdanie Wielkim, z r. 1983, murowany, wg projektu Zygmunta Nowaka, kryty blachą, wewnątrz wyłożony boazerią, poświęcony, 12 czerwca 1988r. przez bpa Jana Śrutwę.

7. Kościół filialny, pw. św. Dominika, w Dominikanówce, z lat: 1983 – 88, murowany, wg projektu Zygmunta Nowaka, kryty blachą, poświęcony, 12 maja 1988 r., przez bpa Jana Śrutwę.

8. Kościół filialny, pw. Miłosierdzia Bożego, w Jacni, z lat: 1983-91, wg projektu Zygmunta Nowaka, murowany, kryty blachą, wewnątrz wyłożony boazerią, poświęcony, 30 czerwca 1991 r., przez bpa lubelskiego Bolesława Pylaka w asyście bpa podlaskiego Jana Mazura.

9. Kaplica, pw. św. Rocha z Montpellier, na zboczu leśnym “Zagórze” (w odległości 2,5 km od kościoła), drewniana, kryta gontem, przebudowana, w r. 1935, przez Kazimierza Fudakowskiego, właściciela majątku Krasnobród. Stanęła ona na miejscu starej i zniszczonej kaplicy. Wewnątrz znajduje się ołtarz z obrazem św. Rocha i studzienka z wodą. Początki kultu Świętego datują się na w. XVII i związane są z osobą Marii Kazimiery Sobieskiej. Odpust: św. Rocha (niedziela po 16 VIII).

12. Kaplica w Domu Opieki Społecznej

D. Cmentarze:

1. Parafialny w Krasnobrodzie, założony w latach 40-tych XIX w., o pow. 6 ha, ogrodzony, w latach 80-tych XX w., murem z kamienia józefowskiego. Na cmentarzu groby żołnierskie z I wojny światowej, mogiła Powstańców Styczniowych z 1863 r., zbiorowe groby żołnierzy II wojny światowej (ok.1000 poległych), w centrum pomnik o tematyce religijno – patriotycznej.

2. Prawosławny w Potoczku, przy kościele, nieczynny, został założony prawdopodobnie dla prawosławnych ok. r. 1870, w kształcie prostokąta o pow. 0,12 ha.

Odpusty:

Nawiedzenia NMP (2 VII),

Wniebowzięcia NMP (15 VIII),

Narodzenia NMP (8 IX),

MB Różańcowej (I niedziela X),

Msze św. w niedziele i święta, godz.: 7.00, 9.00, 10.30, 12.00, 17.00 (czas letni 18.00)

Kościoły filialne: 8.00 (Dominikanówka), 8.00 (Jacnia), 8.00 (Hutków), 8.00 (Łuszczacz), 9.30 (Majdan Wielki), 10.00 (Wólka Husińska), 11.00 (Majdan Mały), 12.00 (Potoczek)

Księgi metrykalne:

chrztów od r. 1844

małżeństw od r. 1845

zmarłych od r. 1811

Kronika parafialna od r. 1945

Lista proboszczów: O/ Klemens Nowacki (1845 – 1849), O. Gwalbert Ćwik (1849 – 1856), O. B. Pajorek (1856), O. Alojzy Niezabitowski (1856 – 1857), O. Ludwik Turzyniecki (1857 – 1864), ks. Franciszek Steciński (1864), ks. Antoni Szychociński (1865 – 1866), ks. Leon Popławski (1866 – 1867), ks. Ignacy Mech (1867), ks. Tomasz Garlicki (1867 – 1878), ks. Feliks Leszczyński (1878 – 1879), ks. Adolf Majewski (1879 – 1881), ks. Roman Pankowski (1881 – 1887), ks. Ignacy Kwiatkowski (1887 – 1888), ks. Adam Decjusz (1888 – 1891), ks. Karol Wojtasiewicz (1891 – 1893), ks. Stanisław Abramowicz (1893 – 1895), ks. Antoni Gryczyński (1895 – 1907), ks. Józef Boguszewski (1907 – 1916), ks. Władysław Golinski (1916), ks. Antoni Wójcikowski (1916 – 1945), ks. Franciszek Gduliński (1945), ks. Ludwik Liwerski (1945 – 1969), ks. Kazimierz Wójtowicz (1969 – 1982)

Powołania z terenu parafii: bp Mieczysław Cisło (archidiec. lubelska), ks. Aleksander Gajewski (SAC), ks. Marek Gmyz, ks. Stanisław Górnik, ks. Henryk Grela (SAC), ks. Józef Gromek, ks. Krzysztof Guzowski, ks. Roman Jaworski, ks. Zbigniew Kasprzyk (archidiec. lubelska), ks. Piotr Kawecki, ks. Piotr Kimak, ks. Janusz Koniec, ks. Mariusz Konopka, ks. Wademar Kostrubiec, ks. Zbigniew Lewandowski (SAC), ks. Marek Michalski (SAC), ks. Mariusz Molenda, ks. Józef Nadłonek (archidiec. lubelska), ks. Wojciech Nowosad (OFM), ks. Andrzej Pakuła (MIC), ks. Stanisław Piasecki, ks. Jarosław Piluś, ks. Władysław Prus (SDB), ks. Janusz Sachajko (CSMA), ks. Mariusz Trojanowski, ks. Edward Walewander (archidiec. lubelska), dn Paweł Czerwonka, dn Jarosław Zawadzki, br. Zygmunt Niedźwiedź (MI), ponad 30 sióstr zakonnych.

Zgromadzenia zakonne na terenie parafii: Zgromadzenie Sióstr Najświętszego Imienia Jezus pod opieką Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych

Stowarzyszenia, organizacje i ruchy religijne: Koła Żywego Różańca, Towarzystwo Przyjaciół KUL, Legion Maryi, chór, Rada Parafialna, KSM, ministranci, parafialny zespół charytatywny

Szkoły istniejące na terenie parafii: Liceum Ogólnokształcące w Krasnobrodzie, Gimnazjum Publiczne w Krasnobrodzie, Szkoła Podstawowa w Krasnobrodzie, Szkoła Podstawowa w Majdanie Wielkim, Szkoła Podstawowa w Hutkowie, Szkoła Podstawowa w Zielonem, Szkoła Podstawowa w Wólce Husińskiej, Szkoła Podstawowa w Jacni